ତୃତୀୟ ନୟନ: ପ୍ରଦୂଷଣର ରାଜଧାନୀ

ପ୍ରଶାନ୍ତ ପଟ୍ଟନାୟକ

ଏହି ସ୍ତମ୍ଭରେ “ସରକାରୀ ନିର୍ଯ୍ୟାତନାର ଶେଷ କେବେ?” ଶୀର୍ଷକ ଲେଖା ପଢ଼ିବାପରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ନେତା ମତେ ଫୋନ୍ କରି କହିଲେ, “ଆପଣ ଆମମାନଙ୍କ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଅଧିକାର ଛିନ୍ନ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏଭଳି ଏକ ଲେଖା ଲେଖିବେ ବୋଲି ଆମେ ଆଶାକରୁ ନଥିଲୁ ।

ଆମ୍ଭେମାନେ ଏହା ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରତିବାଦ କରିବୁ ଏବଂ ବିକ୍ଷୋଭ, ଧାରଣା ଓ ସଭାସମିତିର ସ୍ଥଳ ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ ମାର୍ଗ ବା ଲୋଏର୍ ପି.ଏମ୍.ଜିରୁ ଅନ୍ୟତ୍ର ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କରାନଯିବାଲାଗି ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦୃଢ଼ଦାବୀକରିବୁ ।”

ମୁଁ ତାଙ୍କ କଥା ଶୁଣି କହିଲି, “କାହାର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଅଧିକାର କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣକରିବା ଉଦେ୍ଧଶ୍ୟରେ ମୋ ଲେଖାଟି ଆଦୌ ଉଦ୍ଧିଷ୍ଟ ନଥିଲା । ୟୁନିଟ୍-୨ ଓ ୟୁନିଟ୍-୩ ଭଳି ଘଞ୍ଚ ଜନବସତି ଅଂଚଳରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ, ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଓ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣରୁ ମୁକ୍ତକରି ସେମାନଙ୍କୁ ସୁସ୍ଥଭାବରେ ବଞ୍ଚି ରହିବାର ଅଧିକାର ଦେବାଲାଗି ମୁଁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲି ।

ଏଥିରେ ଆପଣମାନଙ୍କର ପ୍ରତିବାଦ କରିବାର ବା ଦାବି ଜଣାଇବାର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଅଧିକାର ଛିନ୍ନ ହେଉଛି କେଉଁଠି? ସରକାର ଯଦି ଏଥିପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ସ୍ଥାନଟିଏ ଠିକ୍ କରିବେ ତେବେ ଆପଣମାନେ ସେଠି ମଧ୍ୟ ଆପଣଙ୍କର ବୈପ୍ଳବୀକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଚାଲୁରଖିପାରିବେ ।”

ମୋ କଥାଶୁଣି ସଂପୃକ୍ତ ନେତା ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି କହିଲେ, “ନା ଆମେ ଆମର ନାର୍ଯ୍ୟ ଅଧିକାର ଛାଡ଼ିବୁନି । ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ ମାର୍ଗରେ ହିଁ ଆମେ ପ୍ରତିବାଦ, ଧାରଣା, ଧର୍ମଘଟ, ବିକ୍ଷୋଭ ଚାଲୁରଖିବୁ, ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି ଏହା ଆମ ପାଇଁ କେତେ ସୁବିଧା ଜନକ, ରେଳ ଷ୍ଟେସନ୍ ଓ ସିଟି ବସ୍ ଷ୍ଟାଣ୍ଡରୁ ପାଖ ହୋଇଥିବାରୁ ସବୁ ଅଂଚଳରୁ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀମାନେ ସହଜରେ ଆସି ଯୋଗ ଦେଇପାରୁଛନ୍ତି ।

ତା’ଛଡ଼ା ‘କଂଗ୍ରେସ ଭବନ’, ‘ଭଗବତୀ ଭବନ’, ‘ନାଗଭୂଷଣ ଭବନ’, ‘ସେନା ଭବନ’, ବି.ଜେ.ପି. ପାର୍ଟି ଅଫିସ୍ ପ୍ରଭୃତିର ନିକଟତମ ସ୍ଥାନ ହୋଇଥିବାରୁ ଏଠାରେ ପହଞ୍ଚିବା ସହଜ ହେଉଛି । ଏଠୁ ଦୂର ସ୍ଥାନକୁ ଗଲେ ଆମର ବହୁତ ଅସୁବିଧା ହେବ । ତା’ଛଡ଼ା ଏଇଟା ଗୋଟାଏ ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତା ହୋଇଥିବାରୁ ଆମର ବିକ୍ଷୋଭ ବେଳେ ଏଇ ରାସ୍ତାରେ ଗାଡ଼ି ମଟର ଓ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଯାତାୟତ ବନ୍ଦ ହୋଇ ଯାଉଛି, ଫଳରେ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ଜନ ଅସନ୍ତୋଷର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ୁଛି ।”

ମୁଁ କହିଲି, “ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ହଟହଟା କଲେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ସରକାରଙ୍କଉପରେ ପଡ଼ୁଛି କିପରି? ଆପଣମାନେ ଡ଼ାକବାଜି ଯନ୍ତ୍ର ଲଗାଇ ଯେତେ ଜୋର ରେ ଚିକ୍ରାର କଲେ ତା’ କଣ ମନ୍ତ୍ରୀ, ମୁଖ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ବା ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ କାନରେ ପଡ଼ୁଛି?

ବରଂ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଓ ନିରାପଦ ସ୍ଥାନକୁ ଏହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହେଲେ ସେହି ସ୍ଥାନରୁ ସରକରୀ ପ୍ରତିନିଧିମାନେ ଆପଣମାନଙ୍କ ଦଦଦାବୀପତ୍ର ଗ୍ରହଣ କରି ପାରନ୍ତେ, ଅଥବା ଆପଣମାନଙ୍କର ଏକ ପ୍ରତିନିଧିଦଳକୁ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ସଚିବାଳୟକୁ ନେଇ ଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇ ପାରନ୍ତା ।

ମୋ କଥାଶୁଣି ନେତାଜଣକ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ବିରକ୍ତି ସୂଚକ ସ୍ୱରରେ କହିଲେ, “ଆପଣ ଜଣେ ସ୍ୱାର୍ଥପର ଲୋକ । ସେହି ଅଂଚଳରେ ଅନେକ ସାମ୍ବାଦିକ, ଅଫିସର, ବିଚାରପତି ରହୁଛନ୍ତି କାହାର ଅସୁବିଧା ହେଉନି, ଆପଣଙ୍କର ଖାଲି ଅସୁବିଧା ହେଉଛି?ଟ୍ଟ.. ଆପଣଙ୍କ ଦଦଦାବୀରେ ଯଥାର୍ଥତା ନାହିଁବୋଲି ୨୦୦୬ ମସିହାରୁ ଆପଣ ବାରମ୍ବାର ଦଦଦଦଦାବୀଜଣାଇଲେ ମଧ୍ୟ ସରକାର ସେଥିପ୍ରତି ଭୃକ୍ଷେପ କରୁନାହାନ୍ତିଁ ।

ନେତା ମହାଶୟଙ୍କ କଥାଶୁଣି ମୁଁ କହିଲି, “ସବୁ ଦଳର ପ୍ରମୁଖ ନେତାମାନେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ, ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ ଘରୋଇ ସଚିବ ଓ ପୋଲିସ୍ ମହାନିର୍ଦ୍ଧଶକଙ୍କୁ ବିଧାନସଭା ଅଧିବେଶନ ସମୟରେ ଏହି ଅଂଚଳରେ ମାତ୍ର ୪୮ ଘଣ୍ଟା ରହିବା ଲାଗି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଉ ସେମାନେ ଯଦି ସହଜରେ ଏ ଅଞ୍ଚଳରୁ ହେଉଥିବା ଭୟଙ୍କର ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ, ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଓ ପରିବେଷ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ବରଦାସ୍ତ କରିଦେବେ କିମ୍ବା ତୁରନ୍ତ ଏ ଅଞ୍ଚଳରୁ ବିକ୍ଷୋଭ ସ୍ଥଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଲାଗି ପଦକ୍ଷେପ ନେବେ ତାହାହିଁ ଦେଖିବା କଥା ।

ଖୋଦ୍ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ରାଜଧାନୀକୁ “ସରସ ସୁନ୍ଦର- ଭୁବନେଶ୍ୱର କରିବା ଲାଗି ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶାସନିକ କଳର ଅସହଯୋଗରୁ ତାହା ହୁଏତ ସମ୍ଭବପର ହେଉନି ।”

ପଞ୍ଜାବର ରାଜଧାନୀ ଚଂଡ଼ିଗଡ଼ ଓ ଆମ ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ୱର ଏକ ସମୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଚଂଡ଼ିଗଡ଼କୁ ସରସ ସୁନ୍ଦର ଓ ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁକ୍ତ କରିବା ଲାଗି ସେଠାକାର ରାଜନେତାଙ୍କର ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତି ସାଙ୍ଗକୁ ସରକାରୀ କଳ ଓ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସହଯୋଗ ଯୋଗୁ ଏବେ ତାହା ଆମ ଦେଶର ସବୁଠାରୁ ସୁନ୍ଦର ଓ ଆଦର୍ଶ ସହର ହୋଇ ପାରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଆମ ରାଜନେତାମାନଙ୍କର ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ଅଭାବ ସାଙ୍ଗକୁ ଜମି ବାଡ଼ି ହଡ଼ପ୍ କରିବାର ନିଶା ଏବଂ ଏଥିରେ ଅମଲାତନ୍ତ୍ରୀ ମାନଙ୍କର ସହଯୋଗ ତଥା ଜନସାଧାରଣଙ୍କଉଦାସୀନତା ଯୋଗୁଁ ଆଜି ଆମ ରାଜଧାନୀ ଏଭଳି ଘୋର ଦୁର୍ଦ୍ଧଶାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛି ।

ରାଜଧାନୀକୁ ସୁନ୍ଦର ଓ ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁକ୍ତ କରିବା ଲାଗି ଆରମ୍ଭରୁ ଯେଉଁ ନକ୍ସା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା ତାହା ବାରମ୍ବାର ଖିଲାପ କରାଯାଇଛି । କେତେକ ରାଜନେତା ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଅମଲାତନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ଲାଗି ଶହୀଦ ନଗର ସରକାରୀ ମାର୍କେଟ ସମ୍ମୁଖରେ ପାର୍କିଂ ଓ ପାର୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଥିବା ସ୍ଥାନ ବାଣ୍ଟି ଦିଆଯାଇଛି ।

ସେହିଭଳି ରାଜଧାନୀର ବିଭିନ୍ନ ୟୁନିଟରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ପାର୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନ ଗୁଡ଼ିକ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଜବର ଦଖଲ ହୋଇଛି ଅଥବା ମରୁଭୂମିରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ୟୁନିଟ୍-୧ ସ୍ଥିତ ଶିଶୁ ଉଦ୍ୟାନ ଏବଂ ୟୁନିଟ୍-୩ ସ୍ଥିତ ପାର୍କ ପାଇଁ ନିରୂପିତ ସ୍ଥାନ ଏହାର ଜ୍ୱଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ ।

ରାଜଧାନୀରେ ସରକାରୀ ଜମିର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାଧାରଣ ପ୍ରଶାସନ ବିଭାଗ, ଭୁବନେଶ୍ୱର ଉନ୍ନୟନ ନିଗମ, ମୁ୍ୟନିସ୍ ପାଲଟି ଓ ରାଜସ୍ୱ ବିଭାଗ ଯେଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ନେବା କଥା ତାହା ନେଉଥିବାରୁ ଶହଶହ ଏକର ସରକାରୀ ଜମି ଜବର ଦଖଲ ହୋଇ ଚାଲିଛି ।

ନଳା, ନର୍ଦ୍ଧମାକୁ ଅବରୋଧ କରି ବେଆଇନ ଭାବରେ ବିଲ୍ଡ଼ର୍ ଏବଂ ଜନ ସାଧାରଣ ଘରତୋଳି ଚାଲିଥିବାରୁ ରାଜଧାନୀରୁ ଜଳ ନିସ୍କାଷିତ ହୋଇ ନପାରି ସାଧାରଣ ଅସରାଟିଏ ବର୍ଷା ହେଲେ ବନ୍ୟାଭଳି ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଧନ ଜୀବନ ବିପନ୍ନ ହୋଇ ପଡ଼ୁଛି । ତଥାପି କାହାର ନିଦ ଭାଙ୍ଗୁନାହିଁ ।

ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏବାବଦରେ ସଜାଗ କରାଇବା ଲାଗି ତାଙ୍କର ଆଖି କାନ ଭାବରେ କାମ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଧିଷ୍ଟ ରାଜନେତା, ଅମଲାତନ୍ତ୍ରୀ ଓ ସର୍ବୋପରି ଗଣମାଧ୍ୟମ ମଧ୍ୟ ଏଦିଗରେ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସୂଚାରୁରୂପେ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ଭଳି ମନେହୁଏ ନାହିଁ ।

ଫଳରେ ରାଜଧାନୀରେ କେବଳ ଯେ ସରକାରୀ ଜମିର ସୀମା ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇ ଚାଲିଛି ତାହା ନୁହେଁ, ଏହା କ୍ରମେ ପ୍ରଦୂଷଣର ରାଜଧାନୀରେ ପରିଣତ ହେବାକୁ ବସିଲାଣି ।

ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଜଣେ ସୌଖୀନ ଓ ସୁନ୍ଦରତା ପ୍ରେମୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଧ୍ୱଂସାଭିମୂଖ ଐତିହାସିକ ବିନ୍ଦୁସରୋବରର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ଓ ତାହାର ସୈନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକରଣ ସହ ତାହା ଉପକୂଳରେ ଏକ ଦୁର୍ଲଭ ଔଷଧୀୟ ବୃକ୍ଷର, ଗୁଳ୍ମର ଉଦ୍ୟାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଗି ବିଶେଷ ଯତ୍ନବାନ ହୋଇଥିବାରୁ ବାହାରୁ ଆସୁଥିବା ପର୍ଯ୍ୟଟକ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହାକୁ ଏକ ଦର୍ଶନୀୟ ସ୍ଥଳରେ ପରିଣତ କରିବା ଲାଗି ଉଦ୍ୟମ ହେଉଛି ।

ନିଜର ଭି.ଆଇ.ପି ଅତିଥିମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟଖୋଦ୍ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଏହି ଉଦ୍ୟାନ ବୁଲାଇ ଦେଖାଉଛନ୍ତି । ରାଜଧାନୀର ସୈାନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକରଣ ଯୋଜନାରେ ହେଉ ଅଥବା ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଖୁସି କରାଇବା ଲାଗି “ନବୀନ ନିବାସ” ଠାରୁ କଳିଙ୍ଗ ଷ୍ଟାଡ଼ିୟମ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତାରେ ଥିବା ସରକାରୀ ଘର ଓ ଦପ୍ତରର କାନ୍ଥଗୁଡିକ ଚିତି୍ରତ କରାଯିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରସ୍ତର ଓ ମୃଣ୍ମୟ ମୂର୍ତ୍ତୀ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

ଏଥିନିମନ୍ତେ କେତେକ ସରକାରୀ ନିଗମ ଓ ଘରୋଇ ବ୍ୟବସାୟୀକ ସଂସ୍ଥା ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟକରି ନିଜ ସଂସ୍ଥାକୁ ବିଜ୍ଞାପିତ କରାଉଛନ୍ତି । ରାଜଭବନ ଠାରୁ ଏଜି ଛକ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାସ୍ତାକୁ ବହୁମୂଲ୍ୟର ଉଜ୍ୱଳ ଆଲୋକରେ ମଧ୍ୟ ସଜ୍ଜିତ କରାଯାଇଛି ।

ଅପରପକ୍ଷେ ରାଜଧାନୀବାସୀ ଅଥବା ଏଠାକୁ ଆସୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟହ ହଜାର ହଜାର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ସୁବିଧା, ଯଥା ସର୍ବସାଧାରଣ ସୌଚାଳୟ ଓ ପାନୀୟଜଳ ଯୋଗଣ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇପାରିନି ।

ଫଳରେ ରାସ୍ତାଘାଟର ପ୍ରଦୂଷଣ ଘଟିଚାଲିଛି । ଏଥିପ୍ରତି କାହାର ଦୃଷ୍ଟି ନାହିଁ । କେହି ମଧ୍ୟ ଏ ସଂପର୍କରେ ପ୍ରତିବାଦର ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରୁନାହାନ୍ତି ।

ରାଜଧାନୀର ଶୋଭା ବର୍ଦ୍ଧନକାରୀ ଏହି ରଂଗୀନ୍ ୱାଲ୍ ପେଣ୍ଟିଂ, ପ୍ରସ୍ତରର ଅଧୁନିକ ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଆଦିବାସୀ ମହିଳାମାନଙ୍କର ମୃଣ୍ମୟ ମୂର୍ତ୍ତୀ, ରାଜଧାନୀ ରାସ୍ତାଘାଟର ଶୋଭାବର୍ଦ୍ଧନରେ କିଛି ପରିମାଣରେ ସହାୟକ ହେଉଛି ନିଶ୍ଚୟ, ମାତ୍ର ରାଜଧାନୀର ପ୍ରଦୂଷଣ ଦୂର କରିବାରେ ସାମାନ୍ୟତମ ସହାୟକ ହୋଇପାରୁନାହିଁ ।

ଏହି ଦୁର୍ଲଭ ଚିତ୍ର ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ପୃଷ୍ଟଭୂମିରେ ଭିକ୍ଷା ଥଳିଧରି ବୁଲୁଥିବା ନଗ୍ନ, ଅର୍ଦ୍ଧନଗ୍ନ, ବୁଭୂକ୍ଷୁ ଶିଶୁ ଓ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଭିକ୍ଷାପାଇଁ ଆକୁଳ ନିବେଦନ ପରିବେଶକୁ ଅଧିକ ଶୋଚନୀୟ କରୁଥିବାରୁ ଦେଖାଯାଉଛି ।

ରାଜଧାନୀକୁ ସୁନ୍ଦର ଓ ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁକ୍ତ କରିବା ଲାଗି ଆରମ୍ଭରୁ ଯେଉଁ ନକ୍ସା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା ତାହା ବାରମ୍ବାର ଖିଲାପ କରାଯାଇଛି । କେତେକ ରାଜନେତା ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଅମଲାତନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ଲାଗି ଶହୀଦ ନଗର ସରକାରୀ ମାର୍କେଟ ସମ୍ମୁଖରେ ପାର୍କିଂ ଓ ପାର୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଥିବା ସ୍ଥାନ ବାଂଟି ଦିଆଯାଇଛି ।

ଆସୋସିଏଟେଡ଼ ମିଡ଼ିଆ
୫ ଆର୍ ଏଫ/୫, ମହାତ୍ମାଗନ୍ଧୀ ମାର୍ଗ
ଭୁବନେଶ୍ୱର-୭୫୧୦୦୧
ଫୋନ-୯୪୩୭୦୦୫୧୧୮