ଗୋଟିଏ ଜନକଲ୍ୟାଣ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରାପ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ପାଇବା ପାଇଁ ସର୍ତ୍ତ ରଖାଯିବା କଥାଟି ଅଶୋଭନୀୟ । ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନର ସୁବିଧା ପାଇବା ପାଇଁ ଆଧାର କାର୍ଡ଼ ନଂ କୁ ପୈଠ କରିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରକାଶିତ ସରକାରୀ ବିଜ୍ଞାପନକୁ ନେଇ ଯେଉଁ ଉତ୍ତେଜନା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ତାହା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ।
ଏହି ପଦକ୍ଷେପଟି ଏକ ସାଧାରଣ କଥା ନୁହଁ କାହିଁକି ନା ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆଧାର କାର୍ଡ଼କୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା କେତେକ ରାଜ୍ୟରେ ବରବାଦ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା କଥାଟିକୁ ଏଯାବତ୍ ସଜଡ଼ା ଯାଇପାରିନାହିଁ ।
ଗୁଜୁରାଟ, ଝାରଖଣ୍ଡ, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରାଜ୍ୟରୁ ଆସିଥିବା ରିପୋର୍ଟରୁ ଜଣାପଡ଼ୁଛି ଯେ ଆଧାର ରେକର୍ଡ଼ସ, ସଠିକ ନିରୁପଣ, ବୈଷୟିକ ସମସ୍ୟା ତଥା ଭିତ୍ତିଭୂମିର ବିଫଳତା ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ଯୋଗ୍ୟ ହିତାଧିକାରୀ ଯୋଜନାରୁ ବଞ୍ôଚତ ହେଉଛନ୍ତି ।
ଏହି ଅନୁଭୂତିରୁ ସରକାରଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିବାର ଥିଲା ଯେ, ‘ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା’ର ପ୍ରୟୋଗ ଦ୍ୱାରା ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ହେଉଥିବା ଦୁର୍ନୀତି ଓ ଅପାରଗତାକୁ ହଟେଇ ଦିଆଯାଇ ପାରିବନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ କଥା ନିଶ୍ଚିତ ଯେ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅତି ଅସୁରକ୍ଷିତ ଲୋକମାନେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ବାଦ ପଡ଼ିବେ ।
ଯଦିଓ ସରକାର ଅନ୍ୟପ୍ରକାରେ ଦାବୀ କରନ୍ତି, ତେବେ ସରକାରଙ୍କର ବିଜ୍ଞାପନଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ କହି ଆସିଥିବା ଏବଂ ବାରମ୍ବାର ଦୋହରାଇ ଆସିଥିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାଗୁଡ଼ିକର ସିଧାସଳଖ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରୁଛି ।
ସବୁଥିରେ ନ୍ୟାୟାଳୟ କହି ଆସିଛନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁ ସରକାରୀ ସୁବିଧା ଲୋକେ ପାଇବା ପାଇଁ ହକଦାର ସେଠି ଆଧାରକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯାଇପାରିବନାହିଁ । ମାମଲାଟି ଏବେବି ବିଚାରଧୀନ ଅଛି ।
ନିକଟରେ ସରକାର ଏକ ପ୍ରେସ୍ ବିଜ୍ଞପ୍ତିରେ କଥାଟିକୁ ଏଡ଼େଇ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଆଧାର ନଂ ମିଳିବା ଯାଏଁ, ଯୋଜନାର ସୁବିଧାଗୁଡ଼ିକୁ ବିକଳ୍ପ ଚିହ୍ନଟ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭିତ୍ତିରେ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ ।
ନିକଟରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ବିଜ୍ଞାପନଗୁଡ଼ିକ ଆଧାର ନଂ, ସରକାରୀ ସୁବିଧା ବା ନିଜର ପ୍ରାପ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ପାଇବାପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ କିନ୍ତୁ ଏହି ନଂ ମିଳିବା ଯାଏଁ ହିତାଧିକାରୀ ଚିହ୍ନଟ ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ଦସ୍ତାବିଜ୍ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ।
କିନ୍ତୁ ଉପଭୋକ୍ତା ବା ହିତାଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ଆଧାର ପାଇଁ ପଞ୍ଜିକୃତ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହି କଥାଟିକୁ ଦେଖିଲେ ଏବଂ ଯେଭଳି ଭାବେ ଆଧାର ପଞ୍ଜିକରଣ ପ୍ରମାଣ ଦେବାପାଇଁ ଦିନ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି ତାକୁ ଦେଖିଲେ ଆଧାରକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିଦିଆଗଲାଣି ଜଣାପଡ଼ୁଛି ।
ସରକାର ଆଧାରକୁ ସବୁଥିରେ ଥୋପିଦେଇ ବାଟମାରଣାକୁ ରୋକିବା ଓ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଆଣିବା ଏବଂ ଜାଲ୍ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ବାଦ ଦେଇ ବିପୁଳ ସରକାରୀ ଅର୍ଥକୁ ସଞ୍ଚୟ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧାରକୁ ଯେଭଳି ଏକ ଯାଦୁକାରୀ ଉପଶମ ହିସାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଆସିଛନ୍ତି ।
ଯାହା ସରକାର କହୁନାହାନ୍ତି ତାହା ହେଲା ଯେ ଆଧାର ଯୋଜନାରେ ଯେଉଁ ବଡ଼ ଧରଣର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ହେବ ତାହା ସରକାରଙ୍କୁ ତଥ୍ୟ ଜଗୁଆଳୀ କରାଇଦେବ (ଲୋକମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥ୍ୟ ଓ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ କାରବାରର ରେକର୍ଡ଼କୁ ନିରେଖିବା ଇତ୍ୟାଦି) ।
ଏହି ଆଧାର ବିଚାରଟି ପ୍ରଥମେ କାର୍ଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଭାଜପା ନେତୃତ୍ୱରେ ଚାଲିଥିବା ଏନ୍.ଡି.ଏ. ସରକାର ଏକ ନିରାପତ୍ତା ଓ ଜଗୁଆଳ ପ୍ରକଳ୍ପ ହିସାବରେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
ଏବକାର ଆଧାରର ଅନେକ କଥା ସହ ପୂର୍ବ ଆଧାରର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରହୁଛି । ଅଧିକ କଥାଟି ଯାହା ସରକାର ଏଠି କରିଛନ୍ତି ତାହା ହେଲା ଯେ, ସରକାର ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରବନ୍ଧ ଓ ସୁରକ୍ଷାଗୁଡ଼ିକୁ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରିଛନ୍ତି ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଗୋପନୀୟତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିୟମ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୈବଭିତ୍ତିକ ତଥ୍ୟର ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ନକରି ଆଧାର (ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରିହାତି, ସୁବିଧା ସେବାଗୁଡ଼ିକର ଲକ୍ଷ୍ୟଭୁକ୍ତ ଉପଲବ୍ôଧ ପାଇଁ) ଆଇନ ୨୦୧୬କୁ ଗୋଟିଏ ଅର୍ଥ ବିଲ୍ ହିସାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କ ଆଧାରକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନକରିବା ପାଇଁ ତୁହାକୁ ତୁହା ଦିଆଯାଇଥିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ବେଖାତିର କରାଯାଇଛି ।
ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ହେଉଛି ଯେ ସେମାନେ ଆଧାର ପାଇଁ ଦେଇଥିବା ଜୈବଭିତ୍ତିକ ତଥ୍ୟକୁ କିଭଳି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ ।
ଆଧାର ପଞ୍ଜିକରଣ ପାଇଁ ଥିବା ଫର୍ମରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ‘ସ୍ୱୀକୃତି’ କଥାଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି; ‘ୟୁଆଇଡିଏଆଇ (ୟୂନିକ୍ ଆଡ଼େରିଫେକସନ୍ ଅଥରଟି ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆ) ଦ୍ୱାରା ମୁଁ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବା ତଥ୍ୟକୁ ସାଧାରଣ ସେବା ଓ କଲ୍ୟାଣମୂଳକ ସେବା ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାମ କରୁଥିବା ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କ ସହ ଆଦାନପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ମୋର କୌଣସି ଆପତ୍ତି ନାହିଁ ।
’ ଏହାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ଯଦିଓ ୟୁଆଇଡିଆଇ ତରଫରୁ ବାଖ୍ୟା କରାଯାଇ ନାହିଁ, ତେବେ ପଞ୍ଜିକରଣ କେନ୍ଦ୍ରରେ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ସୁବିଧା ସବୁ ପାଇବାପାଇଁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବା ପାଇଁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥାନ୍ତି । ଏହି ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବା କଥାଟିକୁ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିବା ଦିଗରେ ସରକାରଙ୍କ ଆଧାର ସମ୍ପର୍କିତ ପ୍ରଚାର ଅଭିଯାନ ବିଫଳ ହୋଇଛି ।
ନିଜର ଜୈବଭିତ୍ତିକ ତଥ୍ୟକୁ ତାଲା ପକାଇ ଦେବାପାଇଁ (ଯାହାକି ଏମିତିରେ ଖୋଲା ରହିବ) ଗୋଟିଏ ଏକକାଳୀନ ପାସ୍ୱାର୍ଡ଼ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ୟୁ.ଆଇ.ଡି.ଏ.ଆଇର ୱେବସାଇଟ୍ରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରେସିଡେନ୍ସ ପୋଟାଲ ଥିବା କଥା ଯେଉଁଟାକି ଗୋଟିଏ ପଞ୍ଜିକୃତ ମୋବାଇଲ ନଂ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଇ ପାରିବ – ସେସବୁ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ଆଧାରର ପ୍ରଚାର ଅଭିଯାନରେ କୁହାଯାଉ ନାହିଁ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାଟି ମଧ୍ୟ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟବହାର କରୁନଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ପହଞ୍ଚ ବାହାରେ ।
ଏହିସବୁ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ଆଧାର ଆଇନ ଛୁଇଁ ବି ନାହିଁ ଯାହାଫଳରେ କ୍ଲଜ୍ ୫୭ ମାଧ୍ୟମରେ କଥାଟି ଅଧିକ ଜଟିଳ ହେଇଯାଇଛି । ଏହି ଆଇନରେ ଥିବା କୌଣସି ପ୍ରବନ୍ଧ କୌଣସି ବି ପରିଚୟକୁ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଆଧାର ନଂ ବ୍ୟବହାର କରିବା ପାଇଁ ବାରଣ କରିବ ନାହିଁ, କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ବା କର୍ପୋରେଟ୍ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ହୁଅନ୍ତୁ, ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରଚଳିତ ଥିବା କୌଣସି ଆଇନ ବା କୌଣସି ବଳବତ୍ତର ଥିବା ଚୁକ୍ତି ବି ହୋଇଥାଉ ।
ଏହି କ୍ଲଜ୍ ବା ଧାରାଟି ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ଅଣ-ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଆଧାର ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରୁଛି, ଯାହାକି ଏବେ ଘଟି ଚାଲିଛି । ଲୋକମାନଙ୍କର ଅଭିଯୋଗ ପାଇବା ପରେ ୟୁଆଇଡିଏଆଇ ସଂସ୍ଥା ଲୋକମାନଙ୍କ ତଥ୍ୟକୁ କୌଣସି ଅନୁମତି ନଥାଇ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ୨୪ଟି ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥାକୁ ବାରଣ କରିଛନ୍ତି ।
ଏହି ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱଟି ବଢ଼ିଯାଉଛି ଯେତେବେଳେ ଆଇନରେ ଥିବା ‘ଜୈବଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା’କୁ ଯେଭଳି ସଙ୍କା ନିରୂପଣ କରାଯାଇଛି । ସେଥିରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜୈବ ଗୁଣାବଳୀକୁ ଖୋଲା ରଖାଯାଇଛି । ଆମେ ଯାହାକୁ ଡି.ଏନ୍.ଏ. ବୋଲି ଭବିଷ୍ୟତରେ ପଢ଼ିବା ।
ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱଟିକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇ ଦେଇଛି ଫେବୃୟାରୀ ୨୦୧୭ର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଯେଉଁଠି ଅଦାଲତ ପୂର୍ବରୁ ଦେଇଥିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀର ଠିକ୍ ଓଲଟା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୋବାଇଲ ସିମ୍ କାର୍ଡ଼ ମୋଡ଼ୁଲ୍ ସହ ଆଧାର ନଂ କୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ।
ଏସବୁ ବିବ୍ରତ କଲାଭଳି ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍ଥାପନ କରୁଛି ଯଥା କେବଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ସମ୍ପର୍କିତ ବିଶାଳ ତଥ୍ୟ ନୁହେଁ ବରଂ ଜୈବଭିତ୍ତିକ ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କାହା ହାତରେ ପଡ଼ିବ ଏବଂ କିଏ ତାକୁ କିଭଳି ବ୍ୟବହାର କରିବ ।
ଆଧାରକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇ ଭାରତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗୋଟିଏ କମ୍ପାନୀ ଭଳି ବ୍ୟବହାର କରୁଛି ଯିଏ କି ଏଭଳି ସର୍ତ୍ତ ରଖି ଆମକୁ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ଯେ ଆମର ସବୁ ତଥ୍ୟକୁ ସେ ପାଇପାରିବ ଏବଂ ଆମ ଉପରେ ଜଗୁଆଳୀ କାମ କରିବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ପାଇବ ।
ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଲୋକଙ୍କଠୁ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଆଶା କରୁଛି ସେ ନିଜେ ସ୍ୱଚ୍ଛ ନୁହେଁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଯାଉଛି ।
( Force- Feeding Aadhar- MARCH 11, 2017 VOL L II NO 10- EPW EDITORIAL)
