ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା

ନିକଟରେ ଗୁରଗାଓଁର ଏକ ବେସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଘଟିଯାଇଥିବା ଛାତ୍ର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟଣାକୁ ନେଇ ଗଣମାଧ୍ୟମର ସକ୍ରିୟତା ପ୍ରଶାସନକୁ କ୍ରିୟାଶିଳ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛି । ଫଳସ୍ୱରୂପ ସିବିଏସଇ, ଦିଲ୍ଲୀ ପୋଲିସ ଓ ଆମ ଗଣ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ସମସ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତାକୁ ନେଇ ସାନି ଦିଶା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଜାରି କରିଛନ୍ତି । ଏପରି ଏକ ଘଟଣା ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଘଟିନାହିଁ ।

ପାଠକେ ମନେ ପକାନ୍ତୁ ପାଚେରି ଭାଙ୍ଗି ଛାତ୍ରୀ ମୃତ, ଘରମ ପେଜ ପଡି ଆହତ, ଗଛରୁ ପଡି ହାତ କଟା, ପରିସ୍ରା କରିବାକୁ ଯାଇ ଛାତ୍ରୀ ଅସାଦାଚରଣର ଶିକାର, ଛାତ୍ରୀବାସରେ ଯୌନ ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ଓ କୁମାରୀ ମାତୃତ୍ୱ ପ୍ରଭୃତି ଅନେକ ଘଟଣା ଓଡିଶାର ଗଣ ମାଧ୍ୟମ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିଛି । ପିଲା ଘରୁ ବାହାରି ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଯିବା ଓ ପୁଣି ଘରକୁ ଫେରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିରାପତ୍ତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ପୂର୍ବରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଦିଶା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ରହିଛି ।

ତଦାରଖ ଓ ଉତ୍ତରଦାୟୀତ୍ୱବୋଧ ଅଭାବରୁ ଏଗୁଡିକ କାର୍ଯକାରୀ ହୋଇ ପାରୁନଥିବା ବେଳେ ଆଉ ଏକ ସାନି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ କେବଳ ନିଜ ମୁଣ୍ଡରୁ ଦୋଶ ଖସେଇବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ହିଂସା, ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ଏବଂ ଅବହେଳାରୁ ପ୍ରତି ମୁହୁର୍ତ୍ତରେ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଶୁର ଅଧିକାର । ଏଥିପାଇଁ ପରିବାର, ପଡୋଶି ବା ସମାଜ ଯେତିକି ଉତ୍ତରଦାୟୀ, ଶିଶୁଟି ଯତ୍ନ ଅବା ପାଠ ପଢିବା ପାଇଁ ଯେଉଁଠିକି ଯାଉଛି, ସେହି ଅନ୍ୟୁନର ମଧ୍ୟ ସମପରିମାଣର ଉତ୍ତର ଦାୟୀତ୍ୱ ରହିଛି ।

ଯେଉଁ ଅନୁ ।ନରେ ଶିଶୁ ପଢୁଛି ବା ରହୁଛି ସେ ସମସ୍ତ ସ୍ଥଳିରେ ଶିଶୁ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ ପରିବେଶ ଯୋଗେଇ ଦେବାପାଇଁ ୨୦୧୪ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୩ ତାରିଖରେ ରାଜ୍ୟ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ବିକାଶ ବିଭାଗ ଦ୍ୱାରା ଦିଶା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଜାରୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଅନୁଯାୟୀ ଅନ୍ୟୁନର ପରିସର ଅବା ବାହାରେଅନ୍ୟୁନ ଦ୍ୱାରା ଯୋଗେଇ ଦିଆଯାଉ ଥିବା ସମସ୍ତ ସେବା ଯେପରିକି ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଶିବିର, ବସ ସେବା, ଆନ୍ତଃ ବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଓ ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ପରିଭ୍ରମଣ, ବଣଭୋଜି ପ୍ରଭୃତି ସମସ୍ତ ଜାଗାରେ ଶିଶୁର ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟୁନର ଦାୟୀତ୍ୱ ।

ଏହା ଉଭୟ ସରକାରୀ ଓ ଘରୋଇ ଅନ୍ୟୁନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଗୁ । ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁ ।ନ ନିଜର ଏକ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଟୋକଲ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ବା ସହ ର ମୂଖ୍ୟଙ୍କୁ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ଅଧିକାରୀ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରିବ ।ମାନେ ଶିଶୁ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ କ୍ଷତି ଭୟ ରହିଛି ତାର ଆକଳନ କରି ଏକ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବେ ଓ ସେହି ଅନୁସାରେ ମୁକାବିଲା ଯୋଜନା ମଧ୍ୟ ତିଆରି କରିବେ ।

ଅନ୍ୟୁନରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ପ୍ରତ୍ୟେକ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଶିଶୁ ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ କରାଯିବ ଓ ସେମାନେ ଏହାକୁ ପାଳନ କରିବା ନେଇ ଅଙ୍ଗିକାରବଦ୍ଧ ହେବେ । ପିଲାଙ୍କୁ ନେବା ଆଣିବା କରୁଥିବା ବସରେ ଅନ୍ୟୁନର ନିୟମିତ କର୍ମଚାରୀ ରହିବା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି । ହେଲେ ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ନା ସରକାରୀ ନା ବେସରକାରୀ କୌଣସି ବି ଅନୁ ।ନ ଏହି ସବୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶର ପାଳନ କରୁନାହାନ୍ତି ।

ଶିଶୁଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ଆଧାରିତ କ୍ଷତି ଭୟର ଆକଳନ କଲାବେଳକୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ, ପାଚେରି, ଶ୍ରେଣୀଗୃହ, ଶୌଚାଳୟ ପ୍ରଭୃତିର ଅବସ୍ଥିତି ଓ ସ୍ଥିତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମ ସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କର ସ୍ଥିତି କ’ଣ ରହିଛି ଆଲୋଚନା କରିବା । ଓଡିଶା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକଳ୍ପ ୱବସାଇଟରେ ୨୦୧୫ – ୧୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତଥ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ।

ସରକାରଙ୍କ ଏହି ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟର ମୋଟ ୫୮୨୬୯ ସରକାରୀ ପ୍ରାଥମିକ ଓ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଭିତରୁ ୧୮୭୭୪ରେ ସର୍ବସାଧାରଣ ଶୌଚାଳୟ ନଥିବା ବେଳେ ୧୯୦୨୦ରେ ବାଳିକାଙ୍କ ପାଇଁ ଶୌଚାଳୟ ନାହିଁ । ୪୪୪୭୦ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବିଦ୍ୟୁତ ସଂଯୋଗ ନାହିଁ ଓ ୪୩୫୧୪ରେ ଖେଳପଡିଆ ନାହିଁ । ସେହିପରି ୨୩୪୯୧ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ଯାତାୟତ ପାଇଁ ର୍ୟାମ୍ପ ନାହିଁ ଓ ୩୭୫୯୬ରେ ରୋଶେଇ ଘର ନାହିଁ ।

୨୯୯୫ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଘର ନାହିଁ ଓ ୧୯୩୫୮ର ପାଚେରି ନଥିବା ବେଳେ ୧୧୨୭୭ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଚେରି ଅସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ପଡିରହିଛି । ହୁଏତ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ଭିତରେ ସ୍ଥିତିରେ ସାମାନ୍ୟ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥାଇପାରେ ବୋଲି ଧରି ନେଲେ ବି ଆମ ପିଲାମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କେତେ ସୁରକ୍ଷିତ ଓ ନିରାପଦ ତାହା ଅନୁମେୟ । ଘରୋଇ ପରିଚାଳନାରେ ଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢୁଥିବା ପିଲା ଯେ ସୁରକ୍ଷିତ ଏକଥା ବି କହି ହେବ ନାହିଁ ।

ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ଭିତରେ ରାଜ୍ୟରେ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବଢିଛି ଓ ସେହି ଅନୁସାରେ ଏଥିରେ ପଢୁଥିବା ପିଲାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଅଥଚ ଏହି ସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡିକୁ ସରକାର ତାଲିକା ଓ ତଦାରଖ ପରିସରକୁ ଆଣିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ଏହି ସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାନ ଓ ନିତୀ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।

ତାରି ଆଧାରରେ ଗଣ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ଏମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱିକୃତି ପ୍ରମାଣ ପତ୍ର ଦେଲା ପରେ ଯାଇ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳିତ ହୋଇ ପାରିବ । ମାନ ଓ ନିତୀ ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଏବଂ ପିଲାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଆଧାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି । ବିନା ସ୍ୱିକୃତି ପ୍ରମାଣ ପତ୍ରରେ ପରିଚାଳିତ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ଅଧିକାରୀ ବନ୍ଦ କରିଦେଇ ପାରିବେ ଓ ଏକ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଜୋରିମାନା ଜାରୀ କରିପାରିବେ । ହେଲେ ଏପରି ହେଉ ନାହିଁ ।

କାଁ ଭାଁ କାହାକୁ ଛାଡି ଦେଲେ କୌଣସି ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏହି ମାନ ଓ ନିତୀକୁ ପୁରଣ କରୁ ନାହିନ୍ତି ଓ ବିନା ସ୍ୱିକୃତି ପ୍ରମାଣ ପତ୍ରରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳନା କରୁଛନ୍ତି । ଏଣୁ ଏହି ସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢୁଥିବା ପିଲା ମାନେ ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ଅସୁରକ୍ଷିତ ବୋଲି ଧରି ନେବାକୁ ହେବ । ଏତେ ସବୁ ଆଇନ, ଦିଶାନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଥିବା ସତ୍ୱେ ପିଲାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ବିପର୍ଣ୍ଣ ହେଉଛି ।

କିଛି ଗୋଟିଏ ଘଟିଗଲା ପାରେ ଆମର ଗଣମାଧ୍ୟମ ସାମୟିକ ତୁମ୍ବିତୋଫାନ କରି ପୁଣି ନିରବି ଯିବାର ଧାରାରେ ଅଧିକାରୀମାନେ ମଧ୍ୟ ତାଳ ଦେଇ ସାମୟିକ ତତ୍ପରତା ପରେ ପୁଣି ‘ପୁଃର୍ନ ମୁସିକ ଭବ’ ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିଣତ ହୋଇଗଲାଣି । ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଟୋକଲ, ଶିଶୁ ମାନଙ୍କ କ୍ଷତି ଭୟର ଆକଳନ ରିପୋର୍ଟକୁ ଏତେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି ।

ହେଲେ ଆମ ଅଙ୍ଗନୱାଡି କେନ୍ଦ୍ର, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଆଶ୍ରମ ସ୍କୁଲ, କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ ବାଳିକା ବିଦ୍ୟାଳୟ, ବେସରକାରୀ କ୍ରେଚ, ଘରୋଇ ଶିକ୍ଷା ଅନୁ ।ନ କେଉଁଠିବି ଏସବୁ ଉପଲବ୍ଧ କି? ଯଦି ନାହିଁ ତା ପାଇଁ ଆମେ ପ୍ରୟାସ କରିଛେ କି? ଆମ ଅଧିକାରୀ ମାନେ ପରିଦର୍ଶନରେ ଗଲାବେଳେ ଏହାକୁ କେବେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିଛନ୍ତି କି ? ଦୁର୍ଘଟଣା ପରବର୍ତ୍ତି ସାମୟିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଲେ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସୁଧାର ଆସିବ । କେବଳ ଦିଶା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଜାରି କରିଦେଲେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧିତ ହେବ ନାହିଁ ।