• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • ଯୋଗାଯୋଗ
  • ଆମ ସମ୍ପର୍କରେ
  • କପି ରାଇଟ
  • ଓଡିଆ ଶିକ୍ଷା
  • କ୍ୟାରିୟର
  • ବିଜ୍ଞାପନ ନିୟମ
  • ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ
  • ଓଡିଶା ଡଟ୍ କମ ଘୋଷଣାନାମା
  • ଓଡିଆ ୱେବସାଇଟ
  • ଆମ ବିଜ୍ଞାପନଦାତା

Odisha.com

Connecting Odias

  • ପ୍ରବାସୀ ଓଡିଆ
    • ମନୋରଞ୍ଜନ
    • ଶିକ୍ଷା
    • ଖେଳ
    • ସାହିତ୍ୟ
  • ସାକ୍ଷାତକାର
  • ଅର୍ଥ-ବ୍ୟବସାୟ
  • ରାଜନୀତି
  • ଆମ ସମ୍ପର୍କରେ
    • ବିଜ୍ଞାପନ ନିୟମ
      • ଆମ ବିଜ୍ଞାପନଦାତା
      • ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ
      • ଚିଠିପତ୍ର
      • ଯୋଗାଯୋଗ
  • ଆମ ରୋସେଇ ଘରୁ

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

ଆମ ଗାଁରେ ଆମେ ସରକାର

May 30, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା Leave a Comment

ସୁନ୍ଦରଗଡ ଜିଲ୍ଲାର ଛୋଟିଆ ଜଙ୍ଗଲ ଗ୍ରାମ ବାଞୀକଚ୍ଚାରରୁ ଏକ ବଡ ସାମ୍ବୀଧାନିକ ବିବାଦ ମୁଣ୍ଡଟେକିଛି । ପ୍ରାୟ ୩୨ ଘର ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ଗାଁର ଲୋକେ ଗତ କିଛି ଦିନ ହେବ ନିଜ ପାରମ୍ପାରିକ ସୀମା ଭିତରେ ଥିବା ଜମି ଓ ଜଙ୍ଗଲକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରିଖିବାକୁ ସଂଘର୍ଷ କରୁଛନ୍ତି ।

ମେ ୧୬ରେ ଏହା ଭିନ୍ନ ରୂପନେଲା ଯେତେବେଳେ ଏହି ଗ୍ରାମର ତିନିଜଣ ଯୁବକଙ୍କୁ ପୋଲିସ ଗିରଫ କଲା । ଲୋକେ ବୁଝିଥିଲେ ଯେ, ଲୁଟେରାଙ୍କ କବଳରୁ ଜୀବନଜୀବିକା, ଓ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ନିର୍ଭର କରିଆସୁଥିବା ଜଙ୍ଗଲକୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରି ରଖିବାର ଅଧିକାର ସମ୍ବୀଧାନିକ ।

ହେଲେ ଏକଥା ବୁଝିପାରୁନଥିଲେ ଯେ, ଆଇନ ଓ ସମ୍ବୀଧାନ ପାଳନକୁ ତଦାରଖ ପାଇଁ ନିୟୋଜିତ ପୋଲିସ ନିଜେ ଅଭିଯୋଗକାରି ହେବ । ଏବେ ଆହୁରି ଅନେକକଙ୍କ ନାଁରେ ଅଭିଯୋଗ । ଗାଁ ସାରା ଭୟର ବାତାବାରଣ ।

ଅଭିଯୋଗକାରୀ ପୋଲିସ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ବୟାନ ଅନୁଯାୟୀ ଜମକାନୀ ସଂରକ୍ଷିତ ଜଙ୍ଗଲରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କମ୍ପାନୀର ଟାୱାର ନିର୍ମାଣ ସମୟରେ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ସେମାନେ ଯାଇଥିଲେ । ବାଞୀକଚ୍ଚାର ଓ ଆଖପାଖ ଗ୍ରାମର କିଛି ଲୋକ ‘ପେସା’ ଗ୍ରାମସଭା ସଦସ୍ୟ ପରିଚୟ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ରୋକିଥିଲେ । ଏମାନେ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରେ ଟାୱାର ନିର୍ମାଣକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ।

ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ନାଁରେ ପୋଲିସ କମ୍ପାନୀକୁ ସମର୍ଥନ ଓ ଲୋକଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ଆସିଥିବା ଜାଣିବା ପରେ ଉଚ୍ଚବାଚ ହେଲା । ପୋଲିସ ଟାୱାର ନିର୍ମାଣ ସ୍ଥଳୀକୁ ପହଞ୍ôଚ ନପାରି ଫେରିଯାଇଥିବା କାରଣରୁ ଆଇନଗତ କାର୍ଯରେ ବାଧା ଅଭିଯୋଗ ଆଣିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଗ୍ରାମସଭା ସଦସ୍ୟ ନାଁ ପୋଲିସ, କିଏ ଆଇନଗତ କାର୍ଯରେ ବାଧା ଦେଉଥିଲେ? ୭୩ ତମ ସମ୍ବୀଧାନ ସଂଶୋଧନ ହେଲାପରେ ତ୍ରିସ୍ତରୀୟ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରିହେଲା । ଏହା ଗ୍ରାମସଭା ମାଧ୍ୟମରେ ଶାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଲୋକଙ୍କ ସହଭାଗିତାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କଲା । ଆଦିବାସୀ ବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବା ପାରମ୍ପାରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭିନ୍ନ ଥିବା ହେତୁ ଅନୁସୂଚୀତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପଞ୍ଚାୟତ ସମ୍ପସାରଣ ପାଇଁ ପୁଣିଥରେ ୧୯୯୬ରେ ନୂତନ ଆଇନ ପ୍ରଣିତ ହେଲା ।

ଏହାକୁ (ଚବଦ୍ଭମଷଚ୍ଚବଗ୍ଧ ଋଙ୍ଘଗ୍ଧରଦ୍ଭଗ୍ଦସକ୍ଟଦ୍ଭ ଗ୍ଧକ୍ଟ ଝମଷରୟଙ୍କକ୍ଷର ଇକ୍ସରବ ଇମଗ୍ଧ) ପେସା ଆଇନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଅନୁସୁଚୀତ ଅଞ୍ଚଳର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଡାଗ୍ରମର ସଭାକୁ ଗ୍ରାମସଭା କୁହାଯାଏ । ଗ୍ରାମର ସମସ୍ତ ସାବାଳକ/ଳିକା ଏହାର ସଦସ୍ୟ/ସ୍ୟା ଅଟନ୍ତି । ନିଜ ଗାଁର ପାରମ୍ପାରିକ ସୀମାରେ ଗ୍ରାମସଭାର କତ୍ତୃତ୍ୱ ରହିଛି ।

ଜମୀ, ଜଙ୍ଗଲ, ଜଳ ଓ ସର୍ବସାଧାରଣ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ମାଲିକାନା, ଜମୀ ବିକ୍ରିବଟା ବା ବନ୍ଧକ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ଗାଁ ବିବାଦର ସମାଧାନ, ମହାଜନୀ କାରବାର, ହାଟ, ଲଘୁ ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ ଉପରେ ଗ୍ରାମସଭାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଚୁଡାନ୍ତ । ପରବର୍ତ୍ତି ସମୟରେ ୨୦୦୬ ମସିହାରେ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ପାରିତ ହେଲାପରେ ଗ୍ରାମସଭାର କ୍ଷମତା ପୁନଃ ସ୍ୱୀକୃତ ଓ ଦୃଢ ହେଲା ।

ଏହା ପାରମ୍ପାରିକ ସୀମା ଭିତରେ ଥିବା ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିର୍ଣ୍ଣୟର ଅଧିକାର ଗ୍ରାମସଭାକୁ ଦେଇଛି । ଏହି ପାରମ୍ପରିକ ସୀମା ଭିତରେ ସରକାର ସମେତ ଅନ୍ୟ କେହି ପ୍ରବେଶ କିମ୍ବା କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ହାତକୁ ନେବା ପୂର୍ବରୁ ଗ୍ରାମସଭାର ଅନୁମତି ନେବା ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ।

ସୁନ୍ଦରଗଡ ଏକ ଅନୁସୁଚୀତ ଅଞ୍ଚଳ ହେତୁ ଏଠି ପେସା ଆଇନ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ବାଞୀକଚ୍ଚାର ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗ୍ରାମସମୁହ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଦାବୀ ଦାଖଲ କରିଛନ୍ତି । ଏହିପରି ଆଇନଗତ ସ୍ଥିତିରେ ପେସା କର୍ମିମାନେ ନିଜ ପାରମ୍ପାରିକ ସୀମାରେ ଥିବା ଜମୀ ଓ ଜଙ୍ଗଲର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଆଇନ ବିରୋଧି ନୁହେଁ ।

ଓଜିଟିପିସିଏଲ ଉଚ୍ଚ କ୍ଷମତା ସମ୍ପନ୍ନ ତାର ଟାଣିବା ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରେ ଏହି ଟାୱାର ନିର୍ମାଣ କରୁଛି । ଏଥି ପାଇଁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜଙ୍ଗଲକୁ ଅଣଜଙ୍ଗଲ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ କରିବା ନେଇ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ । ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଅଧିକାର ସ୍ୱୀକୃତିର ପ୍ରକ୍ରୟା ନସରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦାବୀ ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ବିସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

ବାଞୀକଚ୍ଛାର ଓ ପାଖାପାଖି ଗ୍ରାମ ଜଙ୍ଗଲ ଗ୍ରାମ ଅଟନ୍ତି । ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ଗ୍ରାମସବୁ ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମରେ ପରିଣତ ହେବା କଥା, ଯାହା ଏପର୍ଯନ୍ତ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ଗ୍ରାମବାସୀ ଆବେଦନ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସାମୁହିକ ଦାବୀ ଆବେଦନ ମଧ୍ୟ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ୱୀକୃତ ହୋଇ ନାହିଁ ।

ସବୁଠାରୁ ଚକିତ ହେବା ଭଳି କଥା, ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ସୁନ୍ଦରଗଡ ଅନୁସୂଚିତ ଅଞ୍ଚଳ ନୁହେଁ (!) ବୋଲି ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଲରେ କାର୍ଯ୍ୟ ହେତୁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବା ଅନୁମତି ପାଇଁ ଆବେଦନ ପତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛି । ଗୋଟିଏ ପଟେ ଦେଶର ସମ୍ବୀଧାନ, ଆଇନ ସବୁ ଲୋକଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ଥିବା ବେଳେ ଆଇନକୁ ଫାଙ୍କି କମ୍ପାନି ତିଆରି କରୁଥିବା ଟାୱାରକୁ ପ୍ରଶାସନର ସକ୍ରୀୟ ସହଯୋଗ ସମ୍ବୀଧାନର ଅବମାନନା ନୁହେଁକି?

୧୯୯୬ରେ ପେସା ଆଇନ ଆସିବା ପରେ ଅନୁସୂଚିତ ଅଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସିତ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉ ଥିଲା । ଏହା ହୋଇଥିଲେ ଆଦିବାସୀ ପରମ୍ପରା, ଭାଷା ଇତ୍ୟାଦି ସୁରକ୍ଷିତ ଓ ସମୃଦ୍ଧ ହେବା ସହ ସେମାନେ ନିଜର ପରିଚିତିକୁ ଦୃଢ କରିପାରି ଥାନ୍ତେ । ପେସା ଆଇନ ବଳରେ ଆଦିବାସୀମାନେ ନିଜ ପାଇଁ ନିଜେ ବିକାଶର ସଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିପାରିବେ । ହେଲେ ଶାସନ, ପ୍ରଶାସନର ଅଭିସନ୍ଧି ଏବଂ ଅନିଚ୍ଚା ଭାବ ଏହାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାକୁ ଦେଉ ନାହିଁ ।

ପ୍ରତିବାଦ ସ୍ୱରୂପ ଝାରଖଣ୍ଡ, ଛତିଶଗଡ, ଓଡିଶାର ବିଭିନ୍ନ ଆଦିବାସୀ ବହୁଳ ଗାଁମାନେ ସମ୍ବୀଧାନକୁ ନିଜ ହାତକୁ ନେଇଛନ୍ତି । ଅନେକ ଗାଁରେ ପ୍ରବେଶ ପଥ, ଗାଁ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ସୀମାରେ ପଥର ଖୁଣ୍ଟ ପୋତି ସମ୍ବୀଧାନ ଓ ଆଇନରେ ଥିବା ନୀୟମକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି ନିଜ ଅଧିକାରକୁ ଜାହିର କରିଛନ୍ତି । ଏହା ‘ଆମ ଗାଁରେ ଆମେ ସରକାର’ ଭାବେ ବେଶ ଲୋକପ୍ରିୟ ହେଉଛି ।

ଅନୁସୂଚିତ ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କରେ ଥିବା ପ୍ରକୃତିକ ସମ୍ପଦ ମୂଳ ନିବାସିଙ୍କ ପାଇଁ ବଞ୍ଚିବାର ରାହା ହୋଇଥିବା ବେଳେ, ପୁଞୀପତିଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଭର ଉତ୍ସ, ଏଣୁ ଲୋଳୁପ ଦୃଷ୍ଟିର ଶିକାର ହେଉଛି । ମୂଳ ନିବାସୀଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସମ୍ବୀଧାନ ସୁରକ୍ଷିତ କରୁଥରଲେ ହେଁ, ଶାସନରେ ଥିବା ସରକାର ପୁଞିପତିଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ । ଏଣୁ ‘ଆମ ଗାଁରେ ଅମେ ସରକାର’ ଶାସକ ବର୍ଗଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଗ୍ରହଣିୟ ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ ।

ଏଣୁ ଏହାକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ପେସା କର୍ମିଙ୍କୁ ଆଇନ ବିରୋଧି କହି ଗିରଫ କରାଯାଇଛି । ଲୋକମତରେ ନିର୍ବାଚିତ ସରକାର ପୁଞିପତିଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ପରିଚାଳିତ ହେଲେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବିପଦମୁଖି ହେବ । ଆମ ଗାଁରେ ଆମେ ସରକାର ଭଲି ଚିନ୍ତନ ଓ ପ୍ରୟାସ ହିଁ ଏହକୁ ଠିକ ବାଟକୁ ଆଣିପାରିବ ।

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ରୋକ ଠୋକ Tagged With: ଜଙ୍ଗଲ, ଜମୀ

ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାରର ଯୁଗ ଶେଷ !

May 14, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା Leave a Comment


ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହେବା ଦିନ ଠାରୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏହାର ବିରୋଧ କରି ଆସୁଛନ୍ତି । ଏହି ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରି ନକରିବାକୁ ଆବେଦନ ଏବେ ବି ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରାଧିନ ଅଛି । ଆଇନ କାର୍ଯକାରୀ ହେଲେ ପରିବେଶ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପକେଇବ, ବାଘ ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବନ୍ୟ ଜନ୍ତୁଙ୍କ ଜୀବନ ବିପନ୍ନ ହେବ ଏମିତି କିଛି ଯୁକ୍ତି ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ରଖାଯାଇଛି ।

୨୦୦୮ରେ ଏହି ଆଇନକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରି କରିବା ପାଇଁ ନୀୟମାବଳୀ ପ୍ରଣୀତ ହେଲା । ଏହା ସତ୍ୱେ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ବିଚାରାଧିନ ଥିବା କାରଣରୁ ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାରେ ବର୍ଷେ ବିଳମ୍ବ ହେଲା । ପରେ ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଷ ମୂତାବକ ୨୦୦୯ ପର ଠାରୁ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରି ହୋଇ ଆସୁଛି । ଏହାରି ଭିତରେ ଆଠ ବର୍ଷ ବିତିଗଲାଣି ।

ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ପ୍ରକୃତରେ ପରିବେଶ ପ୍ରତିକୂଳ ହୋଇଥିଲେ ଏପର୍ଯନ୍ତ ଏହା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ମିଳି ସାରିଥାନ୍ତା ! ଏଣୁ ପରିବେଶ ଓ ବନ୍ୟ ଜନ୍ତୁଙ୍କ ଅସୁରକ୍ଷା ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିବାର ପ୍ରକୃତ କାରଣ ନୁହେଁ । ଅସଲ କଥାଟି ହେଉଛି ଏହି ଆଇନର ସଫଳ କାର୍ଯକାରିତାରେ ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି ନିଜ କତ୍ତୃତ୍ୱ ଓ କ୍ଷମତା ଦେଖାଇ ଆସୁଥିବା ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ଅଧିନରୁ କିଛି ଜଙ୍ଗଲ ଅଂଚଳ ଲୋକଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣାଧିନ ହେବ ।

ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏକଥା ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ, ବନବାସୀମାନେ ପୁରୁଷାନୁକ୍ରମେ ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଆସୁଛନ୍ତି । ଜଙ୍ଗଲକୁ ନେଇ ସେମାନଙ୍କର ଜୀବିକା ଓ ପରିଚିତି । ଏହା ସତ୍ୱେ ସ୍ୱାଧିନୋତ୍ତର ଭାରତ ବର୍ଷରେ ଜଙ୍ଗଲ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଅନୁପ୍ରବେଶ ଓ ଅପରାଧ ଭାବରେ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ବିବେଚନା କରୁଥିଲେ । ଏଥି ଯୋଗୁଁ ବନବାସୀମାନେ ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ଶୋଷଣର ଶିକାର ହେଉଥିଲେ ।

ଏହା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସମଗ୍ର ଭାରତ ବର୍ଷରେ ହୋଇଥିବା ପ୍ରବଳ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନର ଚାପରେ ତକ୍ରାଳିନ ସରକାର ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କଲେ । ବନବାସୀଙ୍କ ପାରମ୍ପରିକ ଅଧିକାରର ପୁନଃ ସ୍ୱୀକୃତି ସହ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ହୋଇଥିବା ଏ÷÷ତିହାସିକ ଅନ୍ୟାୟ ଦୂର କରିବାକୁ ଏହି ଆଇନ ପ୍ରତିଶୃତିବଦ୍ଧ । ଏହି ଆଇନର ଆଉ ଏକ ବିଶେଷତ୍ୱ ହେଲା ଅଧିକାରର ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗ୍ରାମସଭା ମାଧ୍ୟମରେ ହେବ ।

ଅର୍ଥାତ କେତେ ଜଙ୍ଗଲାଂଚଳ ଲୋକଙ୍କ ଅଧିକାର ପରିସରକୁ ଆସିବ ତାହା ଲୋକେ ସ୍ଥିର କରିବେ । ଅନ୍ୟ ଜମୀଜମା ଆଇନ ଭଳି ଏଥିରେ ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ ଓ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପ୍ରକ୍ରୟାରେ ଲୋକଙ୍କ କ୍ଷମତାକୁ ଦୃଢ କରାଯାଇଛି । ଏହା ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ କ୍ଷମତାର ପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିଛି । ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରୟାରେ ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ୱାଗତ ଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ବି କ୍ଷମତା ଲୋଭି ଅଧିକାରୀମାନେ ସର୍ବଦା ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାରର ଅସଫଳତା କାମନା କରି ଆସିଛନ୍ତି ।

ନୀୟମଗିରୀରେ ଖଣି ଖନନ ଓ ଢିଙ୍କିଆରେ କାରଖାନା ସ୍ଥାପନ ପରିପ୍ରେକ୍ଷିରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଧିବାସୀ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ନିଜର ଅଧିକାର ଜାହିର କରିସାରିଛନ୍ତି । ଏପରି କିଛି ହାତ ଗଣତି ସଫଳତାକୁ ଛାଡିଦେଲେ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ଲୋକଙ୍କ ପାଖକୁ ପହଂଚି ପାରିନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନରେ ଆମ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଦେଶରେ ସର୍ବାଧିକ ପରିବାରକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ପତ୍ର ଦେଇଛନ୍ତି ଓ ଏଥିପାଇଁ ବାହାବା ନିଅନ୍ତି ।

ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ବନବାସୀମାନେ ଯେତେ ଜମୀରେ ପାରମ୍ପାରିକ ଭାବରେ ଜୀବନଜୀବିକା ପାଇଁ ନିର୍ଭର କରୁଛନ୍ତି ତାରି ଉପରେ ସ୍ୱୀକୃତି ନାମା ପାଇ ପାରିବେ । ଏହା ଅତି ବେଶିରେ ୧୦ ଏକର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇ ପାରିବ । ହେଲେ ହାରାହାରି ଭାବରେ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ବନବାସୀମାନେ ପରିବାର ପିଛା ଦେଢ ଏକରରୁ ଅଧିକ ଉପରେ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇ ନାହନ୍ତି । ଏବେବି ସୁରକ୍ଷିତ ଓ ସଂରକ୍ଷିତ ଜଙ୍ଗଲରେ ଥିବା ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ସ୍ୱୀକୃତ ହୋଇନାହିଁ ।

ଯଦି ଜଣେ ପାଂଚ ଏକର ଜମୀ ପାରମ୍ପରିକ ଭାବେ ଦଖଲ କରି ଆସୁଥିଲେ, ସେଥିପାଇଁ ଦାବୀ ଆବେଦନ କରିଥିଲେ ହେଲେ ଦେଢ ଏକର ଉପରେ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇଲେ ଏହା ତାଙ୍କର ଲାଭ ହେଲା ନା କ୍ଷତି ? ଦେଢ ଏକର ବାହାରେ ଆଉ ଯାହା ରହିଲା ନିୟମାନୁଯାୟୀ ଏହା ତାଙ୍କ ହାତରୁ ଚାଲିଗଲା । ଏପରି ଅନେକ ଅଭିଯୋଗ ଥିଲେ ବି ଆଇନଗତ ସମାଧାନ ପାଇଁ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଉ ନାହିଁ ।

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପାରମ୍ପରିକ ବନବାସୀମାନଙ୍କ ଦାବୀପତ୍ରକୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗ୍ରହଣକୁ ନିଆଯାଉ ନାହିଁ । ସମୁହିକ ଅଧିକାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ତ ସ୍ଥତି ଆହୁରି ସଂଘାତିକ । କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାର ଜାମଗୁଡା ବାହାଲି ପରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ବି ଗାଁକୁ ବାଉଁଶ ଉପରେ ଅଧିକାର ଦିଆଯାଇ ପାରିନାହିଁ । କେନ୍ଦୁ ପତ୍ରର ମାଲିକାନା ସତ୍ୱ ଏବେ ବି ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ହାତରେ । ଓଡିଶାରେ ହଜାର ହଜାର ଗାଁ ସ୍ୱତଃ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ପରିଚାଳନା କରିବାର ଉଦାହରଣ ତିଆରି କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଏସବୁ ଅଂଚଳ ଏବେ ଲୋକଙ୍କ ମାଲିକାନରେ ରହିବା କଥା । ହେଲେ ଏବେବି ବନ ସଂରକ୍ଷଣ ସମିତି ନାରେ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖିଛନ୍ତି । ଜୁଆଙ୍ଗ, ବଣ୍ଡା ଭଳି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବେ ବିପଦ ସଙ୍କୁଳ ଜନଜାତିଙ୍କ ବାସ ଓ ବସତିର ଅଧିକାର, ଜଙ୍ଗଲ ବସତି ମାନଙ୍କୁ ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଭୃତି ଅବହେଳିତ । ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗର ସମ୍ପତ୍ତ ଉପରେ ମାଲିକାନାର ଲୋଭ ଓ କ୍ଷମତା ମୋହ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି ।

ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଜିତାପଟ ହାସଲ କରିଥିଲେ ବି ପରବର୍ତ୍ତି ସମୟ ମାନଙ୍କରେ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗର ପ୍ରଶାସନିକ ଅସହଯୋଗ ଓ ପ୍ରଭାବ ବଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନକୁ ଅକାମି କରି ନିଜର ପୁର୍ବ ପ୍ରଭାବ ବଜାୟ ରଖିଛନ୍ତି । ୨୦୧୧ ମସିହରେ ଯୁଗ୍ମ ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଣାଯାଇ ଫରେଷ୍ଟର ବଦଳରେ ଗାଁ ଲୋକଙ୍କୁ ବନ ସଂରକ୍ଷଣ ସମିତିର ସଂପାଦକ କରାଯାଇଥିଲା ।

ହେଲେ ପରବର୍ତ୍ତି ସମୟରେ ପୁଣି ଏହାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇ ଫରେଷ୍ଟରଙ୍କୁ ସମ୍ପାଦକ କରାଯିବା ପାଇଁ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଜରି କରାଗଲା । ସେହିପରି ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନର ଅନୁପାଳନ ପୂର୍ବକ ଲୋକଙ୍କୁ ସାମୁହିକ ବନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ବଦଳରେ ରାଜ୍ୟ କ୍ୟାବିନେଟ ଅନୁମୋଦନରେ ‘ଆମ ଜଙ୍ଗଲ ଯୋଜନା’ ପ୍ରଣୟନ କରି ବିଭାଗ ବନ ଅଂଚଳକୁ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖିବାକୁ ସଫଳ ହେଲେ । ଆଉ ଏବେ କାମ୍ପା ଆଇନ ପ୍ରଣିତ ହେଲାପରେ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗର ବଡ ଜିତାପଟ ହୋଇଛି ।

ଏହି ନୂତନ ଆଇନ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଗ୍ରାମସଭାର କ୍ଷମତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାରୀଙ୍କ କ୍ଷମତା ପୁନଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେବ । ଅନେକଙ୍କ ବଳିଦାନ ଓ ଦୃଢ ଆନ୍ଦୋଳନ ଫଳରେ ପ୍ରଣିତ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ, ସୁଫଳ ମିଳିବା ପୂର୍ବରୁ କ୍ଷମତାଲୋଭି ପ୍ରଶାସନର ଚକ୍ରବ୍ୟୁହରେ ଆବଦ୍ଧ । ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ହେଲା ପରେ ଢିଲା ପଡି ଯାଇଥିବା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ପୁଣି ସକ୍ରିୟ ନହେଲେ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଯୁଗର ଅବଶାନ ହିଁ ହେବ ।

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ପରିବେଶ Tagged With: ଜଙ୍ଗଲ, ପରିବେଶ

କ୍ଷେତକେ ମୁଡାଟେ – ଘରକେ ବୁଢାଟେ

May 14, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା Leave a Comment


‘କ୍ଷେତକେ ମୁଡା (ଛୋଟ ପୋଖରୀ)ଟେ ଆରୁ ଘରକେ ବୁଢାଟେ’ ପଶ୍ଚିମ ଓଡିଶାର ଏକ ଲୋକ ଉକ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ କଥା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଲୋକେ ଏହାକୁ କହିଥାନ୍ତି । କହିବାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ, ପାଚିବାକୁ ଥିବା ଫସଲ ବର୍ଷା ଅଭାବରୁ ନଷ୍ଟ ହେବାକୁ ବସିଥିବା ବେଳେ ବିଲରେ ମୁଡାଟିଏ ଥିଲେ ଅତି କମରେ ଥରେ ପାଣି ମଡାଯାଇ ଜୀବନ ରକ୍ଷା ହେଇପାରେ ।

ସେହିପରି ସମସ୍ୟାରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇ ବାଟ ପାଉନଥିବା ବେଳେ ଘରେ ଥିବା ମୁରବି ନିଜ ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ଉପାୟ ବତେଇ ଦେବା ସହଜ ହୁଏ । ଏହା ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ଓ ପାରମ୍ପାରିକ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନକୁ ସୂଚାଏ । ସଂପ୍ରତି ଉଭୟ ମୁଡା ଓ ବୁଢା ଅଣଦେଖା ହେଉଛନ୍ତି । ପଶ୍ଚିମାଂଚଳରେ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣର ଅନେକ ନମୂନା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ବନ୍ଧ, କଟା, ମୁଡା, ବାମ୍ଫି, ଚହଲା ପ୍ରଭୃତି ତାର ଗୋଟାଏ ଗୋଟାଏ ଉଦାହରଣ ।

ରାଜା, ଜମିଦାର, ଗୌନ୍ତିଆ, ସାଧାରଣ ପ୍ରଜା ଧାର୍ମିକ ଆବେଗରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ସମ୍ବଳ ଓ ଶ୍ରମ ବିନିମୟରେ ଏଗୁଡିକ ତିଆରି କରିଥିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ କଟା (ଗୋଟିଏ ପଟେ ବନ୍ଧ ପକେଇ ବର୍ଷା ଜଳକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯିବା) ଗୁଡିକର ସହାଯ୍ୟରେ ଏକର ଏକର ଜମିରେ ଜଳସେଚନ କରାଯାଇ ପରୁଥିଲା । ବଲାଙ୍ଗୀରର ରାଣି ସାଗର (କଟା) ଏକଦା ସହରକୁ ପାନୀୟ ଜଳ ଯୋଗଉ ଥିଲା ।

ସୋନପୁର ସହରରେ ପ୍ରାୟ ୩୫ଟି ଛୋଟ ବଡ ପୋଖରୀ ସହରର ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ସହ ଭୂତଳ ଜଳର ସ୍ତରକୁ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସହାୟକ ହେଉଥିଲେ । ଏମିତି ଉଦାହରଣ ଅନେକ ସହର ଓ ଗାଁରେ ମିଳିବ । ହେଲେ ଏହିସବୁ ସର୍ବସାଧାରଣ ସମ୍ପତ୍ତି ଏବେ ଅବକ୍ଷୟ ମୁଖି । ଭିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଏହା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଲୋକଙ୍କ ଜବରଦଖଳରେ ଅଛି । କଥାର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ୨୦୧୧ ମସିହାରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ (ମକବ୍ଦମା ସଂଖ୍ୟା ୧୧୩୨/୨୦୧୧ ଏସ୍.ଏଲ୍.ପି. (ସି)୩୧୦୯/୨୦୧୧) ଏ÷÷ତିହାସିକ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ପ୍ରସଂଗର ବିଚାର କଲାବେଳେ ସୁପ୍ରିମ୍କୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଆମର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଭକୁଆ ନଥିଲେ । ପାଣିପାଗର ଅନିୟମିତତା ଯୋଗୁଁ ମରୁଡ଼ି ପରିସ୍ଥିତି ଓ ଜଳ ସଂକଟ ଉପୁଜି ପାରେ ବୋଲି ସେମାନେ ଜାଣିଥିଲେ । ଜନ ସାଧାରଣ ତଥା ଗୃହପାଳିତ ପଶୁଙ୍କ ସକାଶେ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ନେଇ ସେମାନେ ବେଶ୍ ସଚେତନ ଥିଲେ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗାଁରେ ଏକାଧିକ ପୋଖରୀ ଓ ପ୍ରତି ମନ୍ଦିର ପାଖରେ ବାମ୍ଫୀ ଖନନ କରାଯାଉଥିଲା ।

ଏହି ପାରମ୍ପରିକ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ମାଧ୍ୟମରେ ସେମାନେ ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ଧରି ଜନ ସାଧାରଣଙ୍କର ଜଳ କଷ୍ଟ ମେଣ୍ଟାଇ ଆସୁଥିଲେ । ବିଡ଼ମ୍ବନାର କଥା ହେଉଛି ଗତ କେଇ ଦଶକ ଭିତରେ ଏହି ସବୁ ପୋଖରୀ, ବାମ୍ଫୀ, ବନ୍ଧ ଓ ସରକୁ ପୋତି ଦେଇ ତା’ରି ଉପରେ ଲାଭଖୋର୍ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ବେଆଇନ୍ କୋଠା ତଥା ବ୍ୟାବସାୟିକ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ମାଣ ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି । ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ଧରି ପାରମ୍ପରିକ ଭାବରେ ସାଧାରଣ ସ୍ୱାର୍ଥ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଏହି ଜମିର ସଦୁପଯୋଗ ପରିବର୍ତ୍ତେ ବ୍ୟାପକ ଦୁରୁପଯୋଗ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।

ଯାହାଫଳରେ ଦେଶରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ଭୟଙ୍କର ଜଳ ସଂକଟ ଦେଖାଦେଉଛି । ଏ ପ୍ରକାର ଅବୈଧ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦୃଢ ହସ୍ତରେ ଦମନ କରାଯିବା ଉଚିତ ବୋଲି ସୁପ୍ରିମ୍କୋର୍ଟ ନିଜ ରାୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସର୍ବସାଧାରଣ ସମ୍ପତ୍ତିର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରି ନ୍ୟାୟାଳୟ କହିଛନ୍ତ ଯେ, ବହୁ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଗ୍ରାମରେ ମନ୍ଦିର, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ପୋଖରୀ, ଖେଳପଡ଼ିଆ, ଗୋଚର, ଶ୍ମଶାନ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ସର୍ବସାଧାରଣର ସମ୍ପତ୍ତି ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଇଥାଏ ।

ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଗୋ ୀ ଅଧିକାର ରହିଥିବା ଏହି ଜମିଗୁଡ଼ିକର ମାଲିକାନା ବ୍ୟକ୍ତି ହାତରେ କେବେ ବି ନଥିଲା । ଏହା ଗ୍ରାମ ସଭା ବା ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତର ଗୋ ୀଗତ ଅଧିକାର ହୋଇ ରହିଥିଲା । ଏହି ସବୁ ଜମି ଉପରେ ପଞ୍ଚାୟତର ଅଧିକାର କ୍ରମେ କ୍ରମେ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଉଥିôବା ଦେଖିôବାକୁ ମିଳୁଛି । ଏହି ସବୁ ଜମି ଉପରେ ଲୋଭୀ ବ୍ୟବସାୟୀ ମାନଙ୍କର ଆଖି ପଡ଼ିଛି ।

ସର୍ବଭାରତୀୟ ପ୍ରେକ୍ଷାପଟ୍ଟରେ ବିଚାର କଲେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯୋଗୁଁ ସର୍ବସାଧାରଣ ସମ୍ପତ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମାଲିକାନାକୁ ଚାଲି ଯାଉଛି । ବିଡ଼ମ୍ବନାର ବିଷୟ ହେଉଛି ଯେ ଏମିତି ଅନେକ ରାଜ୍ୟ ଅଛି ଯେଉଁଠି ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ସର୍ବସାଧାରଣ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଇଞ୍ଚେ ବି ଜାଗା ଆଉ ବାକି ନାହିଁ । କାଗଜ କଲମରେ ଏହି ଜାଗା ରହିଥିବାବେଳେ ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହିସବୁ ଜମି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମାଲିକାନାକୁ ଚାଲିଗଲାଣି ।

ଗାଁରେ ରହୁଥିବା କ୍ଷମତାଶାଳୀ ଓ ବିତ୍ତଶାଳୀ ଲୋକମାନେ ନିଜ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ଏହି ସବୁ ଜମି ହଡ଼ପ କରୁଛନ୍ତି । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଲାଭ ପାଇଁ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କର ଅଧିକାରକୁ ବ୍ୟାହତ କରାଯାଉଛି । ଆହୁରି ବିଡ଼ମ୍ବନାର କଥା ହେଉଛି ଯେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ଏହିପ୍ରକାର ଜମି ହଡ଼ପ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅବ୍ୟାହତ ରହିଛି ।

ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ୍କୋର୍ଟ ଏହି ଘଟଣାରେ ରାଜ୍ୟସରକାରମାନଙ୍କୁ ତୀବ୍ର ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ମାମଲାର ରାୟ ପ୍ରଦାନ ପୂର୍ବକ ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ୍କୋର୍ଟ ସର୍ବସାଧାରଣ ଜମି ହଡ଼ପ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କୁ ବେଦଖଲ କରିବା ଲାଗି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଯୋଜନା ତିଆରି କରିବାକୁ ପ୍ରତି ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏ ସଂପର୍କରେ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ସହିତ ଜବରଦଖଲ ମୁକ୍ତ କରିବା ଲାଗି ନିର୍ଦ୍ଦଷ୍ଟ ଯୋଜନା ସଂପର୍କରେ ସୁପ୍ରିମ୍କୋର୍ଟକୁ ଅବଗତ କରିବା ଲାଗି ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବମାନଙ୍କୁ ସୁପ୍ରିମ୍କୋର୍ଟ ଚିଠି ମଧ୍ୟ ଲେଖିଛନ୍ତି ।

ଏତେ ବର୍ଷ ପରେବି କିନ୍ତୁ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ବିଶେଷ ତତ୍ପରତା ଦେଖାଯାଇ ନାହିଁ । ସୂଚନା ଅଧିକାର ବଳରେ ମିଳିଥିବା ତଥ୍ୟକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ସାଧାରଣ ପ୍ରଶାସନ, ରାଜସ୍ୱ ଓ ଗ୍ରାମ ପଂଚାୟତ ବିଭାଗ ପାଖରେ ଏନେଇ କୌଣସି ତଥ୍ୟ ନାହିଁ । ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିପ୍ରେକ୍ଷିରେ ସର୍ବସାଧାରଣ ସମ୍ପତ୍ତି ବିଶେଷ କରି ଜଳ ଉତ୍ସଗୁଡିକର ସଂରକ୍ଷଣ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ବହନ କରେ ।

ସୁପ୍ରିମ୍କୋର୍ଟଙ୍କ ରାୟ ଏଦିଗରେ କେବଳ ଏକ ସତର୍କ ଘଣ୍ଟି । ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଶ୍ଚି କର୍ମ ନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପାଣ୍ଠି ବିନିଯୋଗ କରି ନୂତନ ଜଳଉତ୍ସ ତିଆରି କରିବାରେ ଅସୁବିଧା କିଛି ନାହିଁ । ହେଲେ ପାରମ୍ପାରିକ ଜଳ ଉତ୍ସ ଗୁଡିକୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇ ନପାରିଲେ ଗୋଦରା କୋଡେ ଯେତେ ମାଡେ ସେତେ ଭଳି ହେବ ।

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ରୋକ ଠୋକ Tagged With: ଘର, ପାରମ୍ପାରିକ ଜ୍ଞାନ

ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ

May 14, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା Leave a Comment

ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମୟରେ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନେ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶେଷ ଭୂମିକା ନେଲେଣି । ଅଭିଭାବକମାନଙ୍କ ଭିତରେ ବି ଏହିସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ବଢୁଛି । ଏକ ପରିସଂଖ୍ୟନରୁ ଜଣାପଡେ ଯେ, ୨୦୦୭ – ୦୮ ଶିକ୍ଷା ବର୍ଷରେ ସରକାରୀ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ୪୩ ଲକ୍ଷ ୯୨ ହଜାର ପିଲା ପଢୁଥିବା ବେଳେ ୨୦୧୪ – ୧୫ ବେଳକୁ ଏହା ୪୨ ଲକ୍ଷ ୨୪ ହଜାରକୁ ଖସି ଆସିଛି ।

ଅପର ପକ୍ଷରେ ୨୦୦୭ -୦୮ ବେଳକୁ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୨ ଲକ୍ଷ ୨୨ ହଜାର ପିଲା ଥିଲେ ଯାହା ୨୦୧୪ – ୧୫ ବେଳକୁ ୪ ଲକ୍ଷ ୭୭ ହଜାରକୁ ବୃ୍ଦ୍ଧି ପାଇଛି ।

ଏକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଯାଇ ଗତ ବିଧାନସଭା ଅଧିବେଶନରେ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ଯେ, ବିଗତ ୬ ବର୍ଷ ଭିତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଲୟରେ ନାମଲେଖା ହାର ୩.୬୯ ପ୍ରତିଶତ କମିଛି ଓ ସମାନ ସମୟରେ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୧୪.୩୧ ପ୍ରତିଶତ ବଢିଛି । ‎କ୍ରମଶଃ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ସାମିଲ କରୁଥିବା ଏହି ଘରୋଇ ବ‎୍ୟବସ୍ଥାକୁ କିନ୍ତୁ ପିଲାମାନଙ୍କର ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆଇନ ପରିସରକୁ ସକ୍ରିୟ ଭାବେ ଅଣାଯାଇ ପାରିନାହିଁ ।
ସ୍ୱଚ୍ଛଳ ବର୍ଗର୍ଙ୍କ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିପତ୍ତିକୁ ପୁଞୀ କରି ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ କାୟା ବିସ୍ତାର କରୁଛନ୍ତି ।

ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱଚ୍ଛଳ ଓ ଗରିବଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ ରଖୁଥିବା ଏହିସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ସାମାଜିକ ଅସମାନତା, ସାମଗ୍ରୀକ ବିକାଶ ଭଳି ସାମ୍ବୀଧାନିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ହେୟ ମନେକରାଯାଉଛି । ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ, ୨୦୦୯ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପରେ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ଗୁଣାତ୍ମକତା ଓ ବିବିଧାତାକୁ ବଜାୟ ରଖିବାନେଇ ସ୍ପଷ୍ଟ ଆଇନଗତ ପ୍ରାବଧାନ ଥିବା ସତ୍ତେ୍ୱ ପ୍ରଶାସନ ଏମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବାରେ ବିଫଳ ହେଉଛି ।

ଅଭିଭାବକମାନେ ମଧ୍ୟ ବାହ୍ୟ ଆଡମ୍ବରରେ ମୋହିତ ହୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଆଇନଗତ ସ୍ଥିତି ଅନୁଧ୍ୟାନ କରୁନାହାନ୍ତି ଓ ପରେ ପିଲାର ଭବିଷ୍ୟତ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଛି । ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ, ୨୦୦୯ ଧାରା ୧୮ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ‘ସ୍ୱିକୃତୀ ପ୍ରମାଣପତ୍ର’ ଅନିର୍ବାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ଏଥିପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳକଙ୍କୁ ଏହି ଆଇନ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ‘ମାନ’ ଯେପରିକି ପିଲା ଓ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଅନୁପାତ, ଶ୍ରେଣୀଗୃହର ସଂଖ୍ୟା, ବାର୍ଷିକ ଶିକ୍ଷା ଦିବସ, ପାଠାଗାର, ଖେଳ ଓ ଶିକ୍ଷଣ ସାମଗ୍ରୀ, ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ପାଇଁ ବାଧାହୀନ ଯାତାୟତ ଇତ୍ୟାଦିର ସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କିତ ଘୋଷଣା ପତ୍ର ଦାଖଲ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ ।

ଏହା ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ଗୋଚରାର୍ଥେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବା ଉଚ୍ଚିତ । ଏହାର ଆଧାରରେ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ତରଫରୁ ସରଜମୀନ ତଦନ୍ତ କରାଯିବ ଓ ମାନ ପୂରଣ କରୁଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କୁ ସର୍ତ୍ତ ମୂଳକ ସ୍ୱିକୃତୀ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ । ଏହି ସରଜମୀନ ତଦନ୍ତ ରିପୋର୍ଟ ମଧ୍ୟ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ଗୋଚରାର୍ଥେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ୱେବ ସାଇଟ ଭଳି ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରୁଥିବା ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବାର ବିଧି ରହିଛି ।

ସ୍ୱିକୃତୀ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶାସନ ବନ୍ଦ କରିଦେଇ ପାରିବେ । ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ମିଳିଥିବା ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର ଜିଲ୍ଲା ବିନିକା ବ୍ଲକରେ ୧୪ ଗୋଟି ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଥିଲେହେଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ୧୩ଟିର ସ୍ୱିକୃତୀ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନାହିଁ । ଏ ସମ୍ପର୍କିତ ସରଜମୀନ ତଦନ୍ତ କରାଯାଇଥିବା କୁହାଯାଉଛି କିନ୍ତୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ସର୍ବସାଧାରଣ ସ୍ଥଳିରେ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇନାହିଁ ।

ଏହାସତ୍ତେ୍୍ୱ ପିଲାଙ୍କ ନିୟମିତ ନାମଲେଖା ଅବ୍ୟାହତ ଅଛି । ଏହା ଉଦାହରଣ ମାତ୍ର । ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ସମେତ ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟର ସ୍ଥିତି ଏହାଠାରୁ ଭିନ୍ନ ନୁହେଁ । ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ କାର୍ଯ‎୍ୟକାରି ହେବାର ପାଂଚ ବର୍ଷ ପରେବି ଏହିସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଆଇନଗତ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆନଯିବା ପରୋକ୍ଷରେ ବେଆଇନ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ନୁହେଁ କି ? ଅଭିଭାବକମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ସ୍ୱିକୃତୀ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଯାଂଚ ନକରି ନାମ ଲେଖାଇବା ପିଲାଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ସହିତ ଖେଳ ନୁହେଁ କି?
ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନର ଆଉ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରାବଧାନ ହେଲା ଗରୀବଙ୍କ ପାଇଁ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଦ୍ୱାର ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିବା । ଏହି ଆଇନର ଧାରା ୧୨ (୧) ଏବଂ (୨) ଅନୁଯାୟୀ ଆର୍ଥିକ ଅନଗ୍ରସର ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗର ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ମୋଟ ନାମ ଲେଖାଉଥିବା ପିଲାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାର ୨୫ ଶତାଂସ ସଂରକ୍ଷିତ କରାଯିବାର ପ୍ରାବଧାନ ରହିଛି ।

ଏହାର ସ୍ପଷ୍ଟିକରଣ ଦେବାକୁ ଯାଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଗଣଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ନିଜର ପତ୍ରସଂଖ୍ୟା ୨୨୬୫୫ ତା ୧୮/୧୨/୨୦୧୦ ରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମା ରେଖା ତଳେ ଥିବା ପରିବାର ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ୧୦% ଓ ତଫସିଲ ଭୂକ୍ତ ଜାତି, ଜନଜାତି, ବାସହରା, ଭିକ ମଗୁଥିବା, ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ ୧୫% ସ୍ଥାନରେ ନାମଲେଖାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଲକ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ଏହି ନାମଲେଖା କେବଳ ପ୍ରଥମ ଅବା ପ୍ରାକ ପ୍ରାଥମିକ ଭଳି ପ୍ରବେଷ ଶ୍ରେଣୀରେ ହେବ ।

ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ଏହି ପ୍ରକ୍ରୟା ଚାଲୁରହିଲେ କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ସମଗ୍ର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୨୫ ଭାଗ ଆର୍ଥିକ ଅନଗ୍ରସର ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗର ପିଲା ପଠ ପଢୁଥିବେ । ଏହି ୨୫ ଶତାଂସ ସ୍ଥାନର ଖର୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କ ଉପରେ ବୋଝ ହେବ ନାହିଁ । ବିଦ୍ୟାଳୟର ଆବେଦନ କ୍ରମେ ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତିୟ ଖର୍ଚ ସରକାର ଭରଣା କରିବେ । ଥିବା ଓ ନଥିବା ବର୍ଗ ଭିତରେ ଏହା ସୌହାର୍ଦ୍ଧ୍ୟ ବୃ୍ଦ୍ଧିର ମାଧ୍ୟମ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରିବ ।

କିଛି ଜିଲ୍ଲାରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଠାରେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରି କରାଯିବାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମିଳିଛି । ପ୍ରକାଶିତ ତଥ‎‎୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନର ଉଦ‏୍ୟମ କ୍ରମେ ୨୦୧୪ – ୧୫ ଶିକ୍ଷା ବର୍ଷରେ ସହରର ଆଖପାଖ ୧୪ଗୋଟି ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୨୨୮ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ନାମ ଲେଖାଇଥିଲେ । ହେଲେ ୨୦୧୫ – ୧୬ ବେଳକୁ ଏହା କ୍ରମଶଃ ଖସି ଆସି ୧୨୭ରେ ପହଂଚି ଥିଲା ।

ଏପରିକି ୨୦୧୪ – ୧୫ରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିବା ପିଲାଙ୍କ ଭିତରୁ ୨୨ଜଣ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡି ସାରିଛନ୍ତି । ଏଣୁ ଏକଥା ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ପଡିବ ଯେ, ଆଇନଗତ ବାଧ୍ୟ ବାଧକତାରେ କୌଣସି ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏହି ୨୫ ଭାଗ ପିଲାଙ୍କୁ ନାମ ଲେଖାର ସୁଯୋଗ ଦେଇ ଶ୍ରେଣୀଗୃହରେ ବସେଇବା, ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ, ପୋଷାକ, ପୁସ୍ତକ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଯେପରି ପାତର ଅନ୍ତର ନକରନ୍ତି ।

ଏପରି ହେଲେ ବିଦ୍ୟାଳୟ କତୃପକ୍ଷ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହିବେ ଓ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଆଇନଗତ ଦଣ୍ଡ ବିଧାନ କରାଯାଇ ପାରିବ । ଅନେକାଂଶ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନଗ୍ରସର ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗଙ୍କ ପ୍ରତି ଥିବା ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ ମନୋଭାବ ହେତୁ ଏହି ପ୍ରାବଧାନକୁ ଅନେକ ଏଡାଇ ଯାଉଥିବା ବେଳେ ଆଉ କିଛି ଚାଲାକିରେ ପୂରଣ କରୁଥିବାର ନଜିର ପରିତାପର ବିଷୟ ନିଶ୍ଚୟ ।
ଅଧିକାଂଶ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଅଣଲାଭକାରୀ ସଂସ୍ଥା ଭାବେ ପଞୀକୃତ ହୋଇଥିଲେ ହେଁ ଶିକ୍ଷା ନାମରେ ବ୍ୟବସାୟ କରିବା ସେମାନଙ୍କର ଧର୍ମ ହୋଇଯାଇଛି । ପିଲାଙ୍କ ନାମ ଲେଖା ସମୟରେ ନିଆଯାଉ ଥିବା ଦେୟ ବା ବାର୍ଷିକ ଦେୟର କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତି ନୀୟମ ନାହିଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନିଜର ଇଚ୍ଚା ଅନୁସାରେ ଏହା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ଏପରିକି ଆଦାୟ ହେଉଥିବା ଦେୟର ଖର୍ଚ ଉପରେ ବି କୌଣସି ଅଙ୍କୁଶ ନାହିଁ ।

ଏହି କାରଣରୁ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟମନାଙ୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଦରମା ଯେତେ ବଢିନଥାଏ ତାଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ ଏମାନଙ୍କର କୋଠାବାଡି ଓ ଜମା ପାଣ୍ଠି ବଢିଥଏ । ଏହି ହେତୁ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ ଧାରା ୧୩ ଭେଦଭାବହୀନ ଓ ସ୍ୱଚ୍ଚ ନାମଲେଖାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ପରୀକ୍ଷା, ପିତାମାତଙ୍କ ସହିତ ମୌଖିକ ଆଲୋଚନା ଓ ନାମଲେଖା ‘ଚାନ୍ଦା’ ନେଣଦେଣ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇଛି ।

ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନର ସଠିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀତା ଓ ତଦାରଖ ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ଶିଶୁ ଅଧିକାର କମିଶନଙ୍କୁ ଦାୟୀତ୍ୱ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢୁଥିବା ପିଲାଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କମିଶନ ତରଫରୁ ତଦନ୍ତ ପୂର୍ବକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ଆଇନର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଏହିସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନେ ପରିଚାଳିତ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବେ ।

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ଶିକ୍ଷା Tagged With: ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ

ଲୋକପ୍ରିୟତା ବ୍ୟାକୁଳ ରାଜନୀତି ଓ ମାଗଣା ମାନସିକତା

May 14, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା Leave a Comment

ରାଜନୀତିରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ହେବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବାରେ କିଛି ଅସ୍ୱଭାବିକତା ନାହିଁ । ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଲୋକପ୍ରିୟତାର ଆଧାର ଶାସନ କ୍ଷମତାରେ ରହିବା ନରହିବା କୁ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଫଳସ୍ୱରୂପ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ମାନେ ଲୋକପ୍ରିୟ ହେବା ପାଇଁ କୌଣସି ବି ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ କୁଣ୍ଠିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଶାସନରେ ଥିବା ଦଳ ପାଖରେ ରାଜ୍ୟ ତହବିଲରୁ ଖର୍ଚ କରିପାରିବାର ଅବକାଶ ଥିବାରୁ, ସେମାନଙ୍କୁ ଏ ସୁଯୋଗ ଅଧିକ ମିଳେ ।

ଆମ ରାଜ୍ୟ ଏହାର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ଉଦାହରଣ । ଗତ କିଛି ବର୍ଷରେ ଛତା – ଯୋତା ରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଆହାର – ବିହାର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁ ପ୍ରକାରର ମାଗଣା ସୁବିଧା ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଯୋଗେଇ ଦିଆଯାଉଛି । ବର୍ତ୍ତମାନର ହବିଶିଆଳୀ ଓ ତିର୍ଥ ଯାତ୍ରା ଭଳି କିଛି ଯୋଜନା ଏଥିରେ ଆଉ ଏକ ଫର୍ଦ୍ଦ ଯୋଡିଛି । ଏପରିକି ହବିଶିଆଳୀ ଯୋଜନାରେ ରହିବା, ଖାଇବା ସହ ପୂଜାପାଠ ଓ ପ୍ରବଚନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ସରକାର ମାଗଣାରେ କରିଛନ୍ତି ।

ସମାଲୋଚକଙ୍କ କହିବା କଥା, ଆଗକୁ ପଂଚାୟତ ନିର୍ବାଚନ ଅଛି ତେଣୁ ସରକାର ବିଧବା ମହିଳା ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଧର୍ମପ୍ରାଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଖୁସି କରିବାର ମୌକା ହାତଛଡା କରିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହିନ୍ତି ! ହେଲେ ଏହା ସରକାରଙ୍କ ନୈତିକତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଆମ ଧର୍ମ ଗ୍ରନ୍ଥରେ କୁହାଯାଇଛି ‘ଧନ ଅର୍ଜନେ ଧର୍ମ କରି’ । ଧର୍ମ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବ୍ୟାପାର । ପରଧନରେ ଧର୍ମ କଲେ ପୁଣ୍ୟ ଅର୍ଜନ ହୁଏ ନାହିଁ ବୋଲି ଧାର୍ମିକ ମତ ଅଛି ।

ବରଂ ଖର୍ଚ କରିଥିବା ଲୋକ ସେହି ପୁଣ୍ୟର ଅଧିକାରୀ ହୁଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କାରାଯାଏ । ଏବେ ହବିଷିଆଳି ଓ ଏହି ତିର୍ଥ ଯାତ୍ରିଙ୍କ ପୂଣ୍ୟ କାହାର ହେବ ତାହା ଭଗବାନ କହିବେ ! ଅଉ ଏକ କଥା ହେଲା ପୁରୁଷ ପ୍ରଧାନ ସାମାଜରେ ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା ମାଧ୍ୟମରେ ମହିଳାଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଛି । ହବିଶ ତାରି ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ । ସ୍ୱାମୀ ମରିଗଲେ ସ୍ତ୍ରୀ ପାଇଁ ଏହା ଯେତିକି ପ୍ରଜୁଯ୍ୟ, ସ୍ତ୍ରୀର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ସ୍ୱାମୀ ପାଇଁ ସେପରି ସାମାଜିକ ବାଧ୍ୟ ବାଧକତା ନାହିଁ ।

ସ୍ତ୍ରୀର ଦେହାନ୍ତରେ ସ୍ୱାମୀର ପୁନଃ ବିବାହ ପାଇଁ ସମାଜ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବ ଅଥଚ ପୁରୁଷର ଆବର୍ତ୍ତମାନରେ ସ୍ତ୍ରୀକୁ ହବିଶ, ଉପବାସ ମାଧ୍ୟମରେ ମାନସିକ ଓ ଶାରିରୀକ ଭାବେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବ । ଏପରି ଏକ ଋଢିବାଦି ସମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆହୁରି ମଜଭୁଦ କରୁଥିବା ହବିଶିଆଳୀ ଯୋଜନକୁ ସରକାରୀ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ କେତେ ମାତ୍ରାରେ ‘ମା କୁ ସମ୍ମାନ’ ତାହା ବିଚାର ଯୋଗ୍ୟ । ‘ଛତର ଖିଆ’ ଓଡିଆଙ୍କ ପାଇଁ କେବଳ ଏକ ଗାଳି ନୁହେଁ ।

ମାଗଣା ମାନସିକତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱାଭିମାନୀ ମନର ଏହା ଏକ ଦୃଢ ପ୍ରତିବାଦ । ସ୍ୱାଭିମାନୀ ମନ ସର୍ବଦା ମାଗି ଖାଇବା ବଦଳରେ କୁଟି ଖାଇବାକୁ ପସନ୍ଦ କରେ । ଅତ୍ମ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଲୋକଙ୍କ ଠାରେ ଶାସନ, ପ୍ରସାଶନର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରଂଶସା ବା ପ୍ରଶ୍ନ କରବାର ସାହସ ଓ ସ୍ୱାଧିନତା ଥାଏ । ସମାଲୋଚନାକୁ ସହ୍ୟ କରିବାର ମାନସିକତା ନଥିବା ଶାସକ ବର୍ଗ କିନ୍ତୁ ଏହା ଚାହାନ୍ତି ନାହିଁ ।

ସମ୍ବଳ ଓ ଶାସନକୁ ସର୍ବଦା ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରଖିବାକୁ ବ୍ୟଗ୍ର ଶାସନ କଳ ଲୋକଙ୍କ ଭିତରେ ଥିବା ସ୍ୱାଭିମାନକୁ ପ୍ରତିମୂହୁର୍ତ୍ତରେ ଦୁର୍ବଳ କରିବାର କୌଣସି ସୁଯୋଗ ହାତଛାଡା କରୁନାହାନ୍ତି । ଗପ ଟିଏ ମନେ ପଡୁଛି । ଜଣେ ମନସ୍ତତ୍ୱ ବିଦ ପାଂଚଟି ମାଙ୍କଡକୁ ଗୋଟିଏ ବଡ ପଞୁରୀରେ ରଖିଲେ । ମଝିରେ ଏକ ନିଶୁଣି ରଖି ତାରି ଉପରେ କିଛି କଦଳି ରଖିଦେଲେ ।

କିଛି ସମୟ ପରେ ଦେଖାଗଲା ସମସ୍ତ ମାଙ୍କଡଙ୍କ ହାତରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ କଦଳି ଅଛି । ଯା’ର କଦଳି ସରି ଯାଉଛି ସିଏ ନିଶୁଣିରେ ଚଢି କଦଳି ନେଇ ଆସୁଛି । ଏଥର ମନସ୍ତତ୍ୱ ବିଦ ନୂଆ ଉପାୟ ଟିଏ କଲେ । ଗୋଟିଏ ମାଙ୍କଡ ନିଶୁଣିରେ ଚଢିଲେ ଅନ୍ୟ ଚାରିଜଣଙ୍କ ଉପରେ ଥଣ୍ଡା ପାଣି ଛାଟିଲେ । ପ୍ରଥମେ ମାଙ୍କଡ ମାନେ ଜାଣି ପରିଲେ ନାହିଁ ।

ବାରମ୍ବାର ଏପରି ଘଟିଲା ପରେ ମାଙ୍କଡଙ୍କ ହାବଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା । ସେମାନେ ଅନୁମାନ କଲେ ଯେ, କେହି ନିଶୁଣିରେ ଚଢଲେ ଏପରି ଘଟୁଛି । ଏହାପରେ ଯିଏ ନିଶୁଣି ପାଖକୁ ଗଲା, ପାଣି ମାଡରୁ ବର୍ତ୍ତିବା ପାଇଁ ଅଲଗା ଚାରି ମାଙ୍କଡ ତାକୁ ବାଡେଇଲେ । ଏପରି ହେବାରୁ କୌଣସି ମାଙ୍କଡ ଆଉ ନିଶୁଣି ପାଖକୁ ଗଲେ ନାହିଁ ।

ଏଥର ମନସ୍ତତ୍ୱ ବିଦ ଜଣକ ଗୋଟିଏ ମାଙ୍କଡକୁ ବାହାର କରିଦେଇ ନୁଆ ମାଙ୍କଡଟିଏ ପଞୁରୀରେ ପୁରେଇଲେ । ନୁଆ ମାଙ୍କଡଟି ଏମାନଙ୍କ ମାଡ ତତ୍ୱ ଉପରେ ଅଜ୍ଞ ଥିଲା । ଏଣୁ ମାଙ୍କଡ ପ୍ରବୃତ୍ତିରେ ପାଶିଲା ମାତ୍ରେ କଦଳି ଖାଇବା ଆଶାରେ ନିଶୁଣି ଆଡକୁ ଧାଇଁଲା । ପୁର୍ବ ଅଭ୍ୟାସ ମୁତାବକ ଏବେ ଆଉ ପାଣି ନପକେଇଲେ ବି ପୁର୍ବର ଚାରି ମାଙ୍କଡ ନୂଆ କରି ଆସିଥିବା ମାଙ୍କଡକୁ ବାଡେଇ ପକେଇଲେ । ଏଣୁ ମାଙ୍କଡର କଦଳି ଖାଇବା ନୋହିଲା ।

ଏମିତି ଭାବରେ ଗୋଟିଗୋଟି କରି ସମସ୍ତ ପୁରୁଣା ମାଙ୍କଡଙ୍କୁ ବାହର କରିଦେଇ ନୂଆ ମାଙ୍କଡଙ୍କୁ ମନସ୍ତତ୍ୱ ବିଦ ଜଣକ ପଞୁରୀରେ ପୁରେଇଲେ । ଦେଖାଗଲା ଆଉ କେହି କାହାକୁ ନ ବାଡେଇଲେ ବି କଦଳି ପାଖକୁ କେହି ଯାଉ ନାହାନ୍ତି ଓ ସମ୍ପତ୍ତି ସୁରକ୍ଷିତ ଅଛି । ଏବେ ମନସ୍ତତ୍ୱ ବିଦଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ କଦଳି ଗୁଡିକ ଥିଲା । ସେ ଯାହାକୁ ଯେତିକି ଦେଉଥିଲେ ସିଏ ସେଥିକି ଖାଉଥିଲା । କହି ପ୍ରତିବାଦ କରୁ ନଥିଲେ ।

ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥାଟି ଦେହ ସୁହା ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଏ କାହାଣି ସହିତ ଆମର ବର୍ତ୍ତମାନର ବିକାଶ ଧାରାର କିଛି ସମ୍ପର୍କ ଅଛିକି? ମାଗଣା ମାନସିକତା ଆମକୁ ଏହି ମାଙ୍କଡଙ୍କ ପରି କରି ଦେଲାଣି କି? ମାଗଣା ମାନସିକତାର ପାଣିଛିଟାରେ ସମ୍ବଳ ଠାରୁ ପ୍ରକୃତ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଦୂରେଇ ରଖିବାର ଏହା ଏକ ସୁଚିନ୍ତିତ ସଡଯନ୍ତ୍ର ମନେହୁଏ ।

ଭାରତ ଭଳି ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଲୋକଙ୍କର ଅଧିକାର ଓ ଏହାକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରେଇବା ସରକାରଙ୍କ ଦାୟୀତ୍ୱ । ସମାଜର କିଛି ଅବହେଳିତ ଓ ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ଏମିତି କିଛି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆବଶ୍ୟକତା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ରହିଛି । ହେଲେ ବିକାଶର ମଙ୍ଗ ଧରିଥିବା ଆମର ନେତୃବର୍ଗ ଏହାକୁ ହିଁ ଲୋକପ୍ରିୟତାର ମାର୍ଗ ମନେକଲେ ଶ୍ରମ ଓ ସ୍ୱାଭିମାନର ମହତ୍ୱ୍ୱ ହ୍ରାସ ପାଇଯିବ ।

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ରାଜନୀତି Tagged With: ବ୍ୟାକୁଳ ରାଜନୀତି, ଭାରତ, ଲୋକପ୍ରିୟ

ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିଶୁ – ଅନିଶ୍ଚିତ ଭବିଶ୍ୟତ

May 14, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା Leave a Comment

ଖରା ଛୁଟିରେ ଦିପହର ଖରାରେ ନବୁଲି ଟିକେ ଶୋଇ ପଡିବାକୁ ମାଁ ଆକଟ କଲାବେଳେ ପିଲା ଚୋର ବୁଲୁଥିବା କଥା କହି ଅନେକ ଥର ଡରେଇଛି । ଗାଁ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗିରେ ଲୋକେ ପଲ୍ଲୀ ରୁ ଦିଲ୍ଲୀ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କଲାବେଳେ କେଉଁ ଦୂର ଗାଁରେ କାହା ଘର ଛୁଆ ଆଜି ଦିପହରେ ଆମ୍ବତୋଟାକୁ ଖେଳିବାକୁ ଯାଇ ଆଉ ଫେରି ନଥିବା ଘଟଣାର ଆଲୋଚନା ପିଲା ଚୋରର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ଦୃଢ କରୁଥିଲା ।

ସେତେବେଳେ ନିଜକୁ ପିଲା ଚୋର ନେଇଯିବ ବୋଲି ଭୟଥିଲା । ଆଜି ବି ‘ମୂଖମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ପରେ ଉଦ୍ଧାର ହେଲେ ପାଂଚ ଶିଶୁ’ ଭଳି ଖବର ପିଲା ଚୋରିର ଭୟକୁ ଉଦଯିବିତ କରୁଛି । ନିରାପଦ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଶୁର ଅଧିକାର । ଏହା ସୁନିଶ୍ଚିତ ହେଲେ ‏‏ଯାଇ ଅନ୍ୟ ଅଧିକାର ଯଥା ବଂଚିବା , ବିକାଶ ଓ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ପାରିବ । ହେଲେ ଗର୍ଭାବସ୍ଥାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପ୍ରତିଟି ସ୍ତରରେ ଅନେକ ଶିଶୁ ବିପଦ ସଂକୁଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଅଛନ୍ତି ।

ଭୃଣ ହତ୍ୟା କାରଣରୁ ଅନେକେ ତ ମାତୃ ଗର୍ଭରୁ ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ବଡ ହେଲା ପରେ ବି ଅପରାଧିର ଲୋଲୁପ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏମାନେ ବାଦ ପଡୁ ନାହାନ୍ତି । ଚାରି ପାଖେ ପାଚେରି ଘେରା ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ କେତେବେଳେ ଏମାନେ ଚୋରି ହେଉଛନ୍ତି ତ ଆଉ କେତେବେଳେ ସମସ୍ତଙ୍କ ଆଖି ଆଗରେ ଖୋଲା ବସରେ ଅପରାଧି ପିଲାଙ୍କୁ ନେଇ ଚାଲିଯାଉଛି । ବେଳେ ବେଳେ କିଛି ସଚେତନ ନାଗରିକଙ୍କ ପ୍ରୟାସରେ ହୁଏତ ଏମାନେ ଧରା ପଡୁଛନ୍ତି ଓ ଏହା ଲୋକଲୋଚନକୁ ଅସୁଛି ।

ସେତିକିବେଳେ ସାମୟିକ ଭାବେ ପ୍ରାଶାସନ ଚେଇଁ ପଡୁଛି । ହେଲେ ପରବର୍ତ୍ତି ଅବସ୍ଥାରେ ଯାହା ଥିଲା ସେମିତି ଚାଲୁଛି । ସରକାରଙ୍କ ନିଜ ତଥ୍ୟକୁ ଅବଲୋକନ କଲେ ଏକଥା ଧରା ପଡିଯାଉଛି । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟୟାଳୟଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ତତ୍ୱାବଧାନରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତିୟ ତଥ୍ୟ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଏକ ୱେବ ପୋର୍ଟାଲ (ଷଗ୍ଧଗ୍ଧକ୍ଟ୍ର://ଗ୍ଧକ୍ସବମଳଗ୍ଧଷରଜ୍ଞସଗ୍ଦଗ୍ଦସଦ୍ଭଶମଷସକ୍ଷୟ.ଶକ୍ଟଙ୍ଖ.ସଦ୍ଭ) ପରିଚାଳନା କରୁଛନ୍ତି ।

ଏଥିରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ସୁଚନା ଅନୁସାରେ ଓଡିଶାରେ ଏବେ ପ୍ରାୟ ଆଠ ହଜାର ପିଲା ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିବାବେଳେ ମାତ୍ର ଚାରି ହଜାରଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇ ପାରିଛି । ଗତ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ୯୭୦ ଜଣ ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହୋଇଛନ୍ତି ଓ ୩୨୨ ଜଣଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଛି । ସେହିପରି ଗତ ତରିଶ ଦିନ ଭିତରେ ୬୪ ପିଲା ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିବା ବେଳେ ୨୩ ଜଣ ଉଦ୍ଧାର ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ଆଂଶିକ ସତ୍ୟ ଭାବେ ନିଆଯାଇ ପାରେ କାରଣ ଏହା ରାଜ୍ୟର ସାମଗ୍ରିକ ତଥ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ତରଫରୁ ଓଡିଶା ସରକାରଙ୍କୁ ଜାନୁୟାରୀ ୫ ତାରିଖରେ ଦିଆଯାଇ ଥିବା ପତ୍ରରେ ଏକଥା କ୍ଷୋଭର ସହ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ, ରାଜ୍ୟର ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟ ୱେବ ସାଇଟରେ ଦିଆଯାଉ ନାହିଁ । ରାଜ୍ୟରେ ୭୧୮ ଥାନା ଥିବାବେଳେ ମାତ୍ର ୫୦୯ଟି ରୁ ତଥ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଛି ।

ସେହିପରି ୪୩୦ଟି ଶିଶୁ ପ୍ରଜତ୍ନ ଅନୁ ।ନରୁ ୩୦୦, ୩୧ ଶିଶୁ ମଙ୍ଗଳ କମିଟିରୁ ୧୧ଟି ତଥ୍ୟ ଦେଉଥିବା ବେଳେ କୌଣସିବି କିଶୋର ନ୍ୟୟ ବୋର୍ଡରୁ ତଥ୍ୟ ଅସୁନାହିଁ । ଏହା ଭିତରେ ସ୍ଥିତିରେ ବିଶେଷ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥିବା ଭଳି ମନେହେଉ ନାହିଁ । ରାଜ୍ୟରେ ଶିଶୁ ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆମର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ସମ୍ବେଦନଶୀଲତାକୁ ଏହା ସୁଚାଉଛି ।

୨୦୧୫ରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ମଧ୍ୟ ଏକଥାକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିଶୁଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଆଧାରରେ ଓଡିଶା, ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗ ପରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲାରୁ ଅଧିକ ଝିଅ ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହେଉଥିବା ବେଳେ ସମ୍ବଳପୁରରୁ ଅଧିକ ପୁଅ ହଜିଛନ୍ତି । ଝାରସୁଗୁଡା, ସୁନ୍ଦରଗଡ, ଅନୁଗୋଳ, ଭଦ୍ରକ ପ୍ରଭୃତି ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଜିଲ୍ଲା ।

ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପିଲାଙ୍କ ଭିତରେ ବାଳିକା ମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ । ରାଜ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରକ ଓ ମହାଲଖୋ ପରୀକ୍ଷକ (ସିଏଜି) କହିଛନ୍ତି ଯେ, ୨୦୦୯ ରୁ ୨୦୧୩ ମସିହା ଭିତରେ ରାଜରେ ପ୍ରାୟ ୧୧୫୫୨ ପିଲା ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହେବାର ରିପୋର୍ଟ ହୋଇଛି ଓ ତାଭିତରୁ ୮୨୬୪ କେବଳ ବାଳିକା । ତେବେ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ଝିଅ ପିଲା ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହେବା ପ୍ରତି ବର୍ଷ ବଢୁଛି ।

୨୦୦୯ ମସିହାରେ ଏମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୯୧୦ ଥିବା ବେଳେ ୨୦୧୩ ରେ ଏହା ୨୦୦୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଶସ୍ତା ଶ୍ରମ, ଭିକ ମଗେଇବା, କମ ବୟସର ଝିଅଙ୍କୁ ବାହା ହେବା ପାଇଁ ବିକ୍ରି କରିବା , ବେଶ୍ୟା ବୃତ୍ତି କରେଇବା ପ୍ରଭୃତି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପିଲାଙ୍କୁ ଲଗାଯାଏ । ହୁଏତ ଟ୍ରାଫିକରେ ଭିକ ମାଗୁଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଆମେ ଭେଟୁ ଥିବା ପିଲାଟି କେଉଁ ଏକ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଚୋରି କରାହୋଇ ଅଣାହୋଇଥିବ !

ଅପରେସନ ମୁସ୍କାନ ଭଳି ଅଭିଯାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଓଡିଶା ପୋଲିସ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ପିଲାଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଛନ୍ତି । ଉଦ୍ଧାର ପ୍ରକ୍ରୟାରେ ପୋଲିସକୁ କ୍ରମାଗତ ସଫଳତା ମିଳିଛି । ୨୦୧୨ -୧୩ ରେ ଏହା ମାତ୍ର ୨୮ ଶତକଡା ଥିବାବେଳେ ୨୦୧୪ – ୧୫ ବେଳକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ୬୦ ଶତକଡାକୁ ପହଁଚିଛନ୍ତି । ହେଳେ ପରିତାପର ବିଷୟ ନିରୁଦ୍ଧିଷ୍ଟ ହେଉଥିବା ଶିଶୁଙ୍କ ହାର କମେଇବାର ପ୍ରୟାସ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହେଉନାହିଁ ।

ପିଲା ଚୋରି କରିବା ଟଙ୍କା, ସୁନା ପରି ନିର୍ଜିବ ବସ୍ତୁ ଚୋରି କରିବା ଭଳି ସହଜ ନୁହେଁ । ଏହା ସତ୍ତେ୍ୱ ଆମ ପୋଲିସ ଚୋରି କରୁ ଥିବା ଦଳକୁ ଠାବ କରି ପାରୁନାହିଁ । ଗୁଇନ୍ଦା ପୋଲିସର ଦକ୍ଷତାକୁ ନେଇ ଏହା ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଅପରପକ୍ଷରେ ନିରାପଦ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ପରିବେଶକୁ ନେଇ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟିରେ ମଧ୍ୟ ଆମେ ସେପରି ଆଗେଇ ନାହୁଁ । ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ହେଲା ଓଡିଶାରେ ସମନ୍ୱୀତ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଜନା କାର୍ଯକାରୀ ହେଉଛି ।

ଶିଶୁ ମଙ୍ଗଳ କମିଟି, କିଶୋର ନ୍ୟାୟ ବୋର୍ଡ, ଜିଲ୍ଲା ଶିଶୁ ଶୁରକ୍ଷା ୟୁନିଟ ପ୍ରଭୃତି ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେ ଯଥେଷ୍ଟ ଆଗରେ । ହେଲେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗ୍ରାମ ସ୍ତରୀୟ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇ ପାରିନାହିଁ । ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତ, ବ୍ଲକ ଓ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରୀୟ କମିଟି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲେ ବି ସକ୍ରିୟ ନାହାନ୍ତି । ଅସୁରକ୍ଷିତ ପରିବେଶରୁ ଶିଶୁଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାରେ ‘ଚାଇଲଡ ଲାଇନ’ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମୀକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି ।

ହେଲେ ଅନେକ ଜିଲ୍ଲାରେ ଏହା ନଥିବାରୁ ବିପଦଶଙ୍କୁଳ ଶିଶୁଙ୍କୁ ତକ୍ରାଳ ଉଦ୍ଧାର ସମ୍ଭବ ହେଉନାହିଁ । ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିଶୁଟିଏ କେବଳ ନିଜର ଅନିଶ୍ଚିତ ଭବିଶ୍ୟତ ଆଡକୁ ଯାଏ ନାହିଁ, ଦେଶର ଭବିଶ୍ୟତ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ଧକାରାଛନ୍ନ ହୁଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମରେ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା କମିଟି ଗଠନ ସହିତ ନିରାପଦ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ଶୈଶବ ସମ୍ପର୍କିତ ଅଲୋଚନା ଓ ସଚେତନତା ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଦୃଢ ପଦକ୍ଷେପ ହେବ ।

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ଅପରାଧ Tagged With: ଖରା ଛୁଟି, ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିଶୁ, ଶିଶୁ ବିକାଶ

ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ଫେଲ ପ୍ରସଙ୍ଗ

May 14, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା Leave a Comment

ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନରେ କୌଣିସି ପିଲାକୁ ସେହି ସମାନ ଶ୍ରେଣୀରେ ଅଟକ ରଖାଯିବାକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି । ଅର୍ଥାତ ପିଲାଟି ଥରେ ନାମ ଲେଖାଇଲେ ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀକୁ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଆପେ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇ ଚାଲିବ । ଅନେକଙ୍କ ଧାରଣା ଯେ ଏଥିରେ ଯେହେତୁ ଭଲ ଆଉ ଖରାପ ଭତରେ ଛଟେଇ ହେଉନାହିଁ, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଖରାପ କରିଦେଉଛି । ଏଣୁ କିଛି ଶିକ୍ଷକ, ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଶାସକମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବା ନଜରକୁ ଆସିଛି ।

ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନର ଏହି ଧାରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇ ପୂର୍ବ ପରି ପଞ୍ଚମ ଓ ସପ୍ତମ ଶ୍ରେଣୀରେ ବୋର୍ଡ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ କିଛି ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ବିଚାରାଧିନ ଅଛି । ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଗଣ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ମଧ୍ୟ ଏମିତି ବିଚାର କରୁଥିବା ଗଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଚର୍ଚାକୁ ଆସିଥିବା ବେଳେ ଏହି ଆଲେଖ୍ୟ ଆଲୋଚନାର ଆଉ ଏକ ଦିଗ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିବ । ନିକଟରେ ପ୍ରାଥମିକ ଓ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ହୋଇଥିବା ବାର୍ଷିକ ପରୀକ୍ଷାରେ ଏମିତି କିଛି ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।

ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପ୍ରଶ୍ନ ପତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତି, ଲିଖିତ ପରୀକ୍ଷା ଖାତାକୁ ଅନ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷକମାନେ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବା ପ୍ରଭୃତି ଏଥର ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା । ହୁଏତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ପରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପିଲାଙ୍କ ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷଣ ଦକ୍ଷତାକୁ ପରଖିବା ।

ହେଲେ ଯଥେଷ୍ଟ ସମୟ ଆଗରୁ ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ପ୍ରଘଟ, କଳାପଟା ଓ ପରୀକ୍ଷାଖାତାରେ ଉତ୍ତର ଲେଖି ପରୀକ୍ଷା କରେଇବା ଭଳି ଘଟଣା ଅନେକ ଜାଗାରେ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିଛି । ତୁତ ମୁତୁରି ମୁତ ମୁତୁରି ନ୍ୟାୟରେ କଥାଟି ଜଣା ଅଥଚ ଅଜଣା ହୋଇ ରହିଯାଇଛି । ଅ- ଆ , ଯୋଗ- ବିୟୋଗ ଭଳି ସର୍ବ ନିମ୍ନ ଶିକ୍ଷଣ ପିଲାଙ୍କର ନାହିଁ ବୋଲି ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଅଭିଯୋଗର ଶରବ୍ୟ ହେଉଥିବା ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ହୁଏତ ଏଥିରୁ ମୁକୁଳିବାକୁ ଏପରି କରିଥାଇ ପାରନ୍ତି ।

ହେଲେ ଏମିତି ସ୍ଥିତିରେ ପିଲାଙ୍କ ଜ୍ଞାନ ଓ ଦକ୍ଷତା ପରୀକ୍ଷା କରାଗଲା ନା ଶିକ୍ଷକମାନେ ଅପଦସ୍ତ ହେଲେ ଏହା ବୁଝିବା ଲୋକ ଠିକ ବୁଝି ପରୁଥିବେ! ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନର ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବିରୋଧ କରିବାର ପ୍ରମୁଖ ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯେ, ଏହା ଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନ ହ୍ରାସ ପାଉଛି । କହିବାକୁ ଗଲେ ପୁର୍ବ ଶ୍ରେଣୀର ପାଠ ଜାଣି ନଥିବା ପିଲା ପରବର୍ତ୍ତି ଶ୍ରେଣୀକୁ ଉନ୍ନିତ ହେଲେ ସ୍ଥିତି ଆହୁରି ଖରାପ ହେଉଛି । ଏହା ପ୍ରକୃତ କଥା ।

ତେବେ ଏହାରି ଆଳରେ ପିଲାଙ୍କୁ ଫେଲ କରାଯିବାର ଯୁକ୍ତି ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ । କାରଣ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ପିଲାଙ୍କୁ ଅଟକ ନରଖିବା କଥା କୁହାଯାଇଥିଲେ ହେଁ ମୂଲ୍ୟାୟନକୁ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ କୁହାଯାଇ ନାହିଁ । ଏହି ଆଇନ ଆନୁଯାୟୀ ନିରନ୍ତର ପ୍ରକ୍ରୟାରେ ପିଲାଙ୍କ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯିବା କଥା କୁହାଯାଇଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ରେଣୀର ଏକ ସର୍ବନିମ୍ନ ଶିକ୍ଷଣ ସ୍ତର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି । ତାରି ଆଧାରରେ ଶିକ୍ଷକ ପିଲାଙ୍କୁ ପଢେଇବେ ଓ ନିରନ୍ତର ଭାବେ ମୂଲ୍ୟାୟନ ମଧ୍ୟ କରିବେ ।

ଯେକୌଣସି ମୂହୁର୍ତ୍ତରେ ପିଲାଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷଣ ସ୍ତରରୁ ନିମ୍ନକୁ ଯାଉଥିବାର ଅନୁଭବ ହେଲେ ସେଥିପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବଧାନ କରିବେ । ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ‏ଯଦି ନିରନ୍ତର ମୂଲ୍ୟାୟନ ହେଉଥିବ ତାହେଲେ ବାର୍ଷିକ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇ ଫେଲ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡିବ ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ମାନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଛି । ଏଥିରେ ଶ୍ରେଣୀ କକ୍ଷ, ଶୌଚାଳୟ, ଶିକ୍ଷକ ଛାତ୍ର ଅନୁପାତ, କାର୍ଯ୍ୟ ଦିବସ ଓ ସମୟ ନିର୍ଘଣ୍ଟ, ଗ୍ରନ୍ଥାଗାର, ଖେଳପଡିଆ, ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପକରଣ ଉପଲବ୍ଧ କରାଯିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି ।

ହେଲେ ବିଭିନ୍ନ ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ମାତ୍ର ଚାରି ଶତକଡା ସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏହି ମାନ ପୁରଣ କରିପାରଛନ୍ତି । ଏବେ ବି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ତାଲିମ ପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ନାହାନ୍ତି । ତିରିଶ ଭାଗରୁ ଅଧିକ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ପହଞ୍ôଚ ପାରିନାହିଁ । ଶୌଚାଳୟର ଅଭାବରୁ ମାସିକ ଋତୁଶ୍ରାବ ସମୟରେ ଝିଅ ମାନେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହୁଛନ୍ତି । ବାଧାହିନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଥିବା କାରଣରୁୁ ଅନେକ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ବିଦ‏୍ୟାଳୟକୁ ଅସୁନାହାନ୍ତି ।

ଏପରି ସ୍ଥଳରେ ଆମେ ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା କିପରି ଆଶା କରିବା? ପ୍ରଥମରେ ଆମେ ଏସବୁ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସୁଧାର ଆଣିବା ଓ ତାପରେ ପିଲାଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରି ପାରୀକ୍ଷା କଲେ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେ ହେବ । ଅନ୍ୟଥା ମୁଣ୍ଡ ବ୍ୟଥା ପାଇଁ ମୁଣ୍ଡ କାଟ କଲା ଭଳି କଥା ହେବ । ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା ଓ ଶିକ୍ଷଣ ସ୍ତରକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାର ଆଉ ଏକ ଦିଗ ହେଲା ନିରନ୍ତର ତଦାରଖ କରିବା । ବିଦ୍ୟାଳ଼ୟ ସ୍ତରରେ ତଦାରଖ ଓ ସହାୟତା ପାଇଁ ସର୍ବ ଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସିଆରସିସି ଓ ବିଆରସିସି ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ରାଜ୍ୟସ୍ତରରୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ତଦାରଖ ବ୍ୟବସ୍ଥା ‘ସମୀକ୍ଷା’ ଓଡିଶା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ତତ୍ୱାବଧାନରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି । ନୀୟମାନୁଯାୟୀ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସିଅରସିସି ଅତିକମରେ ମାସରେ ଦଶଟି ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପରିଦର୍ଶନ କରିବେ ଓ ସେହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦିନଟିଏ କାଟିବେ । ନିଜେ ପାଠ ପଢେଇବେ ଓ ଅନ୍ୟ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢାଉଥିବା ବେଳେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବେ । ସେହିପାରି ବିଆରସିସି, ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷାଧିଶ ପ୍ରଭୃତିଙ୍କପାଇଁ ତଦାରଖର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉତ୍ତରଦାୟୀତ୍ୱ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛି ।

ପିଲାଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ପୁର୍ବରୁ ଆମର ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରୀକ୍ଷା ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅନ୍ୟଥା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦୋଶ ଘୋଡାଇବାକୁ ଯାଇ ପିଲାଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରାଯିବା ଘୋର ଅନ୍ୟାୟ ହେବ । ସାମାଜିକ ଅସମାନତା, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ପ୍ରଭୃତି କାରଣରୁ ଏବେବି ଅନେକ ପିଲା ବିଦ୍ୟାଳୟ ବାହାରେ ଅଛନ୍ତି । ଅନେକ ପ୍ରୟାସର ଫଳ ସ୍ୱରୁପ ଏମାନଙ୍କ ଭିତରେ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଫେରିବାର ଆଗ୍ରହ ବଢୁଛି । ଏପରି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେଉଁମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଆସିବରେ ‘ପ୍ରଥମ ପିଢି’ ସେମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀରେ ବାରମ୍ବାର ଅଟକ ରଖିଲେ ଏହାର ମାନସିକ ପ୍ରଭାବ ପିଲାଙ୍କ ଉପରେ ପଡେ ଓ ଅଧାରୁ ପାଠ ଛାଡିବାର ଏହା ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିବେଶକୁ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଓ ଶିଶୁ କୈନ୍ଦ୍ରିକ କରି ଗଢି ତୋଳିବାର ଉତ୍ତରଦାୟୀତ୍ୱ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କର । ଏଥିରେ ଆମେ ପାସ ହେଲେ ପିଲାଙ୍କୁ ଫେଲ କରିବାର ଅବଶ୍ୟକତା ରହିବ ନାହିଁ ।

 

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ଶିକ୍ଷା Tagged With: ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତର, ଶିକ୍ଷା

ରାଜା ଘରେ କୁଣିଆ

May 14, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା Leave a Comment

କନାରୁ କର୍ପୁର ଉଡିଯାଇଥିଲେ ବି କନା ସହିତ ଯୋଡି ହୋଇଥିବା ଇତିହାସ ଓ କିମ୍ବଦନ୍ତି ସର୍ବଦା ରହସ୍ୟ ଓ ରୋମାଂଚ ଭରା । ଏଣୁ ଏହା ଲୋକଙ୍କୁ ରୋଚକ ଲାଗିବା ସହ ଅନୁତ୍ସନ୍ଧିସୁ କରେ । ସ୍ୱାଧିନୋତ୍ତର ଭାରତ ବର୍ଷରେ ରାଜୁଡି ଶାସନ କେବେଠୁ ଗଲେବି ସେହି ସମାନ କାରଣରୁ ଏଯାଏଁ ରାଜା ଓ ରାଜ ପରିବାରର ଭିତିରି କଥା ଜାଣିବାର ଏକ ଉତ୍ସୁକତା ଅନେକଙ୍କ ରହିଛି ।

ରାଜା, ରାଣୀ. ରାଜା ଘରକୁ ନେଇତ ଆମର ସବୁ ବୁଢିମା କାହାଣୀ ଓ ଲୋକକଥା । କିନ୍ତୁ ରାଜ ନଅରର ବିରାଟ ପାଚେରି ସେପଟର ଅନେକ କଥା ସମ୍ପର୍କରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଜାଣିବାର କୌଣସି ଅବକାଶ ନଥାଏ । ହେଲେ ଏବେ ଯଦି ରାଜା ଅନ୍ୟକୁ କୁଣିଆ କରି ନିଜ ରାଜବାଟି, ରାଜ ପରିବାରର ଇତିହାସ ନିଜେ କହିବେ? ଆମ ଓଡିଶାର ଅଳ୍ପ କେଇ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ଏମିତି କିଛି ପ୍ରୟାସ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି ।

ଏଇମାତ୍ର କିଛି ବର୍ଷ ତଳେ ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ ଉଆସରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ଯୋଜନା ଦେଶ ଓ ବିଦେଶର ପର୍ଯ୍ୟଟକ ମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଦୃତ ହେଲା ପରେ ଆଳୀ, କନିକା, ପାରିକୁଦ ପ୍ରଭୃତି ଅଂଚଳକୁ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଛି । ରାଜୁଡା ଶାସନ ଅମଳରେ ରାଜାନୁଗ୍ରହ ହେତୁ ଏତେ ବଡ ଅଟ୍ଟାଳିକାର ରକ୍ଷଣା ବେକ୍ଷଣ ହେଇଯାଉଥିଲା । ହେଲେ ଏବେ କୋରାପୁଟ, ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର ଭଳି ଅନେକ ରାଜ ଉଆସ ଭାଙ୍ଗିବା ଅବସ୍ଥାରେ ବା ଭାଙ୍ଗି ସାରିଲାଣି ।

ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷରେ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ ଅବ୍ୟବହୃତ ଅଂଚଳକୁ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲି ଦିଆଗଲେ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ରହଣିର ଏକ ସୌଖିନ ସୁଯୋଗ ତିଆରି ହୋଇ ପାରିବ ଓ ରାଜ ଉଆସ ମଧ୍ୟ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇ ରହିବ । ପର୍ଯଟକଙ୍କ ପାଇଁ ରାଜା ଘରର ବିଳାସ ବ୍ୟସନ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଏକ ଆକର୍ଷଣ । ମିଛ କ୍ଷମତା ହେଉ ପଛେ ଦିନକ ପାଇଁ ବି ରାଜା ପରି ରହିବା ଅନେକଙ୍କ ମନ ଭିତରେ ଥିବା ଏକ ସୁପ୍ତ ଆଗ୍ରହ ।

ରାଜ ପ୍ରାସାଦର ଅସବାବ ପତ୍ର, ଖଟ, ପଲଙ୍କ, ବାସନ, ଛାତ ଉପରର ଝୁମର, ନିଖୁଣ ହାତ କାମର ଝଲକ ଥିବା ଝରକା, କବାଟ, ପୁରାତନ ଚିତ୍ରକଳାର ବ୍ୟବହାରରେ ଏହି ସୁପ୍ତ ଆଗ୍ରହ ଜୀବନ୍ୟାସ ପାଏ । ପ୍ରୟତଃ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ଐତିହ ସମ୍ପନ୍ନ । ସେ ସମୟର ଅଂଚଳର ସର୍ବଶ୍ରେ କାରିଗର ମାନଙ୍କ ହାତରେ ତିଆରି ହୋଇଛି ଏ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ମାନେ ।

ଏଣୁ କେବଳ କାଳା ନୈପୁଣ୍ୟ ନୁହେଁ, ଚକିତ ହେଲା ଭଳି କୋଠା ବାଡି ନିର୍ମଣର କାରିଗରି କୌଷଳ ମଧ୍ୟ ଏସବୁରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏହା ସହିତ ପ୍ରାସାଦ ମାନଙ୍କୁ ଘେରି ତିଆରି ହୋଇଥିବା ସେ ଅଂଚଳର ଇତିହାସ, ଶାସନ ପ୍ରଣାଳୀ ପ୍ରଭୃତିକୁ ବୁଝିବା ମଧ୍ୟ ଏହାର ଆଉ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ । ରାଜା ଘରେ କୁଣିଆ ହେବାର ଅର୍ଥ ରାଜ ପ୍ରାସାଦର ମୁଖିଆ ବା ରାଜ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ଅତିଥି ମାନଙ୍କୁ ଆପ୍ୟାୟିତ କରିବେ ।

ସେମାନଙ୍କ ନିଜ ମୁହଁରୁ ରଜ ନଅରର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣାବଳୀ, ବ୍ୟବହୃତ ହାତ ହତିଆର, ପର୍ବ ପର୍ବଣୀ, ପରମ୍ପରା, ସଂସ୍କୃତି ବିଷୟରେ ଜାଣିବାର ଅବକାଶ ମିଳିବ । କୁଣିଆ ପର୍ଯଟକମାନେ ମନର ପଶ୍ଚାତଗତିରେ ଫେରିଯିବେ କାହିଁ କେତେ କାଳକୁ । ସେ ସମୟର ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ହାତରେ ସ୍ପର୍ଶ କରୁକରୁ ସତେ ଯେମିତି ସେମାନେ ଅତୀତକୁ ଛୁଇଁବାର ସୁଯୋଗ ପାଇବେ ।

ଆଗ କାଳରେ ରାଜା, ଜମୀଦାର ମାନେହିଁ କଳା ଓ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଟପୋଷକତା ଓ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଉଥିଲେ । ଆଳିର ରାଜ ପ୍ରାସାଦରେ ଏବେକାର ଉତ୍ତରାଧିକାରି ବ୍ରଜ କେଶରୀ ଦେବ ଆଗନ୍ତୁକଙ୍କ ଆଗମନରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକକଳା ପ୍ରଦର୍ଶନୀର ଆୟୋଜନ କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ପୁଣିଥରେ ସେ ଅଂଚଳର ପରମ୍ପରାର ପୁର୍ନଃବିନ୍ୟାଶରେ ସହାୟକ ହେଉଛି । ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନଜୀବିକା ଉପରେ ଏହାର ଅନୁକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପଡୁଛି ।

ଜାତୀୟ, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରର ସଭା ସମିତି, ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର, କର୍ମଶାଳା, ସମ୍ପାନ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇ ଆଗନ୍ତୁକ ସଂଖ୍ୟା ବଢାଇ ପର୍ଯଟନକୁ ବିକଶିତ କରିବା ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟର ଆଉ ଏକ ନୂତନ ସମ୍ଭାବନା । ଐତିହ ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ରାଜ ଉଆସ ଭିତରେ ଥିବା ରାଜ ଦରବାରର ଗୁଡିକ କେବଳ ସ୍ଥାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନୁହେଁ ମହତ୍ୱ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ୟ ଏଥି ପାଇଁ ଅନେକ ମାତ୍ରାରେ ଉପଯୋଗି ।

ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ ପ୍ରାସାଦରେ ରହିଛି ଓଡିଶାର ଦ୍ୱିତୀୟ ଥିଏଟର । ରାଣୀମାନେ ବସୁଥିବା ତାରଜାଲି ଦିଆ ବାଲକୋନି, ରାଜାଙ୍କର ଗ୍ରନ୍ଥାଗାର ଏହିଭଳି ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ଭିତ୍ତିଭୂମୀ ଯୋଗଇବ । ପର୍ଯ୍ୟଟନରେ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ମାନଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବା ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ନୂତନ ହେଲେବି ରାଜସ୍ଥାନ, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନରେ ପୁରୁଣା ଓ ଅନେକ ଆଗେଇଛି । ଅମ ରାଜ ପରିବାର ଏମାନଙ୍କ ସହ ପାରିବାରିକ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ।

ଏଣୁ ଏହି ସବୁ ରାଜ୍ୟର ସଫଳତାରୁ ଆମକୁ ଶିଖିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବା ବେଳେ ଆଉ କିଛି ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ପାଡିବ । ଗଣତନ୍ତ୍ର ଯୁଗରେ ନିର୍ବଚନ ଲଢୁଥିବା ରାଜା ପ୍ରକୃତରେ ଜନ ସେବକ କହି ଭୋଟ ମାଗୁଥିଲେ ହେଁ ପ୍ରଚାର ପତ୍ରରେ ମହାରାଜା ଲେଖି ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି । ସେମିତି ଏକ ମାନସିକତାରେ ରାଜ ପ୍ରାସାଦକୁ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଉନ୍ନୁକ୍ତ ରଖିବା ଓ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ରାଜାଙ୍କ ସମ୍ମାନହାନୀ ହେବ ବୋଲି କେହ କେହି ମନେ କରୁଥାଇ ପାରନ୍ତି ।

ଏଣୁ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ କେବଳ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ଉନ୍ନୁକ୍ତ କଲେ ହେବ ନାହିଁ, ମନଟାକୁ ବି ଖୋଲା ରଖିବାକୁ ହେବ । ପର୍ଯ୍ୟଟନର ଆନନ୍ଦ ନେଲା ଭଳି ଓଡିଶାରେ ଅନେକ ମଠ, ମନ୍ଦିର, ନଇ, ଝରଣା, ପାହାଡ, ସମୁଦ୍ରକୂଲ ରହିଛି । ଏବେତ ଆଦିବାସୀ ଓ ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପରିସର ଭୁକ୍ତ ହେଲାଣି । ହେଲେ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଇଚ୍ଚା ସତ୍ୱେ ଅନେକେ ଏସବୁ ଅଂଚଳକୁ ବୁଲିବା ପାଇଁ ଯାଇ ପାରୁ ନାହାନ୍ତି ।

ଅଥଚ ଏହିଭଳି ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନରେ ରାଜା ଓ ଜମୀଦାରଙ୍କ କୋଠା ବାଡି ଅଛି । ସରକାର ଏହାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଭାବରେ ନେଇ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତି ପ୍ରଣୟନ ପୁର୍ବକ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଲେ ପର୍ଯ୍ୟଟନର ପ୍ରସାର ଘଟିବ । ରାଜା ଘର ଆଢୁଆଳରେ କିଛି ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ନହେଉ ଏଥିପାଇଁ ତଦାରଖ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ ।
ରାଜା ଘରେ କୁଣିଆ
କନାରୁ କର୍ପୁର ଉଡିଯାଇଥିଲେ ବି କନା ସହିତ ଯୋଡି ହୋଇଥିବା ଇତିହାସ ଓ କିମ୍ବଦନ୍ତି ସର୍ବଦା ରହସ୍ୟ ଓ ରୋମାଂଚ ଭରା । ଏଣୁ ଏହା ଲୋକଙ୍କୁ ରୋଚକ ଲାଗିବା ସହ ଅନୁତ୍ସନ୍ଧିସୁ କରେ । ସ୍ୱାଧିନୋତ୍ତର ଭାରତ ବର୍ଷରେ ରାଜୁଡି ଶାସନ କେବେଠୁ ଗଲେବି ସେହି ସମାନ କାରଣରୁ ଏଯାଏଁ ରାଜା ଓ ରାଜ ପରିବାରର ଭିତିରି କଥା ଜାଣିବାର ଏକ ଉତ୍ସୁକତା ଅନେକଙ୍କ ରହିଛି । ରାଜା, ରାଣୀ. ରାଜା ଘରକୁ ନେଇତ ଆମର ସବୁ ବୁଢିମା କାହାଣୀ ଓ ଲୋକକଥା ।

କିନ୍ତୁ ରାଜ ନଅରର ବିରାଟ ପାଚେରି ସେପଟର ଅନେକ କଥା ସମ୍ପର୍କରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଜାଣିବାର କୌଣସି ଅବକାଶ ନଥାଏ । ହେଲେ ଏବେ ଯଦି ରାଜା ଅନ୍ୟକୁ କୁଣିଆ କରି ନିଜ ରାଜବାଟି, ରାଜ ପରିବାରର ଇତିହାସ ନିଜେ କହିବେ? ଆମ ଓଡିଶାର ଅଳ୍ପ କେଇ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ଏମିତି କିଛି ପ୍ରୟାସ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି ।

ଏଇମାତ୍ର କିଛି ବର୍ଷ ତଳେ ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ ଉଆସରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ଯୋଜନା ଦେଶ ଓ ବିଦେଶର ପର୍ଯ୍ୟଟକ ମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଦୃତ ହେଲା ପରେ ଆଳୀ, କନିକା, ପାରିକୁଦ ପ୍ରଭୃତି ଅଂଚଳକୁ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଛି । ରାଜୁଡା ଶାସନ ଅମଳରେ ରାଜାନୁଗ୍ରହ ହେତୁ ଏତେ ବଡ ଅଟ୍ଟାଳିକାର ରକ୍ଷଣା ବେକ୍ଷଣ ହେଇଯାଉଥିଲା । ହେଲେ ଏବେ କୋରାପୁଟ, ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର ଭଳି ଅନେକ ରାଜ ଉଆସ ଭାଙ୍ଗିବା ଅବସ୍ଥାରେ ବା ଭାଙ୍ଗି ସାରିଲାଣି ।

ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷରେ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ ଅବ୍ୟବହୃତ ଅଂଚଳକୁ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲି ଦିଆଗଲେ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ରହଣିର ଏକ ସୌଖିନ ସୁଯୋଗ ତିଆରି ହୋଇ ପାରିବ ଓ ରାଜ ଉଆସ ମଧ୍ୟ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇ ରହିବ । ପର୍ଯଟକଙ୍କ ପାଇଁ ରାଜା ଘରର ବିଳାସ ବ୍ୟସନ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଏକ ଆକର୍ଷଣ । ମିଛ କ୍ଷମତା ହେଉ ପଛେ ଦିନକ ପାଇଁ ବି ରାଜା ପରି ରହିବା ଅନେକଙ୍କ ମନ ଭିତରେ ଥିବା ଏକ ସୁପ୍ତ ଆଗ୍ରହ ।

ରାଜ ପ୍ରାସାଦର ଅସବାବ ପତ୍ର, ଖଟ, ପଲଙ୍କ, ବାସନ, ଛାତ ଉପରର ଝୁମର, ନିଖୁଣ ହାତ କାମର ଝଲକ ଥିବା ଝରକା, କବାଟ, ପୁରାତନ ଚିତ୍ରକଳାର ବ୍ୟବହାରରେ ଏହି ସୁପ୍ତ ଆଗ୍ରହ ଜୀବନ୍ୟାସ ପାଏ । ପ୍ରୟତଃ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ଐତିହ ସମ୍ପନ୍ନ । ସେ ସମୟର ଅଂଚଳର ସର୍ବଶ୍ରେ କାରିଗର ମାନଙ୍କ ହାତରେ ତିଆରି ହୋଇଛି ଏ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ମାନେ ।

ଏଣୁ କେବଳ କାଳା ନୈପୁଣ୍ୟ ନୁହେଁ, ଚକିତ ହେଲା ଭଳି କୋଠା ବାଡି ନିର୍ମଣର କାରିଗରି କୌଷଳ ମଧ୍ୟ ଏସବୁରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏହା ସହିତ ପ୍ରାସାଦ ମାନଙ୍କୁ ଘେରି ତିଆରି ହୋଇଥିବା ସେ ଅଂଚଳର ଇତିହାସ, ଶାସନ ପ୍ରଣାଳୀ ପ୍ରଭୃତିକୁ ବୁଝିବା ମଧ୍ୟ ଏହାର ଆଉ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ । ରାଜା ଘରେ କୁଣିଆ ହେବାର ଅର୍ଥ ରାଜ ପ୍ରାସାଦର ମୁଖିଆ ବା ରାଜ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ଅତିଥି ମାନଙ୍କୁ ଆପ୍ୟାୟିତ କରିବେ ।

ସେମାନଙ୍କ ନିଜ ମୁହଁରୁ ରଜ ନଅରର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣାବଳୀ, ବ୍ୟବହୃତ ହାତ ହତିଆର, ପର୍ବ ପର୍ବଣୀ, ପରମ୍ପରା, ସଂସ୍କୃତି ବିଷୟରେ ଜାଣିବାର ଅବକାଶ ମିଳିବ । କୁଣିଆ ପର୍ଯଟକମାନେ ମନର ପଶ୍ଚାତଗତିରେ ଫେରିଯିବେ କାହିଁ କେତେ କାଳକୁ । ସେ ସମୟର ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ହାତରେ ସ୍ପର୍ଶ କରୁକରୁ ସତେ ଯେମିତି ସେମାନେ ଅତୀତକୁ ଛୁଇଁବାର ସୁଯୋଗ ପାଇବେ ।

ଆଗ କାଳରେ ରାଜା, ଜମୀଦାର ମାନେହିଁ କଳା ଓ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଟପୋଷକତା ଓ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଉଥିଲେ । ଆଳିର ରାଜ ପ୍ରାସାଦରେ ଏବେକାର ଉତ୍ତରାଧିକାରି ବ୍ରଜ କେଶରୀ ଦେବ ଆଗନ୍ତୁକଙ୍କ ଆଗମନରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକକଳା ପ୍ରଦର୍ଶନୀର ଆୟୋଜନ କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ପୁଣିଥରେ ସେ ଅଂଚଳର ପରମ୍ପରାର ପୁର୍ନଃବିନ୍ୟାଶରେ ସହାୟକ ହେଉଛି । ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନଜୀବିକା ଉପରେ ଏହାର ଅନୁକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପଡୁଛି ।

ଜାତୀୟ, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରର ସଭା ସମିତି, ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର, କର୍ମଶାଳା, ସମ୍ପାନ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇ ଆଗନ୍ତୁକ ସଂଖ୍ୟା ବଢାଇ ପର୍ଯଟନକୁ ବିକଶିତ କରିବା ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟର ଆଉ ଏକ ନୂତନ ସମ୍ଭାବନା । ଐତିହ ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ରାଜ ଉଆସ ଭିତରେ ଥିବା ରାଜ ଦରବାରର ଗୁଡିକ କେବଳ ସ୍ଥାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନୁହେଁ ମହତ୍ୱ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ୟ ଏଥି ପାଇଁ ଅନେକ ମାତ୍ରାରେ ଉପଯୋଗି । ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ ପ୍ରାସାଦରେ ରହିଛି ଓଡିଶାର ଦ୍ୱିତୀୟ ଥିଏଟର ।

ରାଣୀମାନେ ବସୁଥିବା ତାରଜାଲି ଦିଆ ବାଲକୋନି, ରାଜାଙ୍କର ଗ୍ରନ୍ଥାଗାର ଏହିଭଳି ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ଭିତ୍ତିଭୂମୀ ଯୋଗଇବ । ପର୍ଯ୍ୟଟନରେ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ମାନଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବା ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ନୂତନ ହେଲେବି ରାଜସ୍ଥାନ, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନରେ ପୁରୁଣା ଓ ଅନେକ ଆଗେଇଛି । ଅମ ରାଜ ପରିବାର ଏମାନଙ୍କ ସହ ପାରିବାରିକ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ।

ଏଣୁ ଏହି ସବୁ ରାଜ୍ୟର ସଫଳତାରୁ ଆମକୁ ଶିଖିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବା ବେଳେ ଆଉ କିଛି ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ପାଡିବ । ଗଣତନ୍ତ୍ର ଯୁଗରେ ନିର୍ବଚନ ଲଢୁଥିବା ରାଜା ପ୍ରକୃତରେ ଜନ ସେବକ କହି ଭୋଟ ମାଗୁଥିଲେ ହେଁ ପ୍ରଚାର ପତ୍ରରେ ମହାରାଜା ଲେଖି ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି । ସେମିତି ଏକ ମାନସିକତାରେ ରାଜ ପ୍ରାସାଦକୁ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଉନ୍ନୁକ୍ତ ରଖିବା ଓ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ରାଜାଙ୍କ ସମ୍ମାନହାନୀ ହେବ ବୋଲି କେହ କେହି ମନେ କରୁଥାଇ ପାରନ୍ତି ।

ଏଣୁ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ କେବଳ ରାଜ ପ୍ରାସାଦ ଉନ୍ନୁକ୍ତ କଲେ ହେବ ନାହିଁ, ମନଟାକୁ ବି ଖୋଲା ରଖିବାକୁ ହେବ । ପର୍ଯ୍ୟଟନର ଆନନ୍ଦ ନେଲା ଭଳି ଓଡିଶାରେ ଅନେକ ମଠ, ମନ୍ଦିର, ନଇ, ଝରଣା, ପାହାଡ, ସମୁଦ୍ରକୂଲ ରହିଛି । ଏବେତ ଆଦିବାସୀ ଓ ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପରିସର ଭୁକ୍ତ ହେଲାଣି । ହେଲେ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଇଚ୍ଚା ସତ୍ୱେ ଅନେକେ ଏସବୁ ଅଂଚଳକୁ ବୁଲିବା ପାଇଁ ଯାଇ ପାରୁ ନାହାନ୍ତି ।

ଅଥଚ ଏହିଭଳି ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନରେ ରାଜା ଓ ଜମୀଦାରଙ୍କ କୋଠା ବାଡି ଅଛି । ସରକାର ଏହାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଭାବରେ ନେଇ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତି ପ୍ରଣୟନ ପୁର୍ବକ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଲେ ପର୍ଯ୍ୟଟନର ପ୍ରସାର ଘଟିବ । ରାଜା ଘର ଆଢୁଆଳରେ କିଛି ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ନହେଉ ଏଥିପାଇଁ ତଦାରଖ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ରୋକ ଠୋକ Tagged With: ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ, ପର୍ଯ୍ୟଟକ, ରାଜା

ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା

May 14, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା Leave a Comment

ନିକଟରେ ଗୁରଗାଓଁର ଏକ ବେସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଘଟିଯାଇଥିବା ଛାତ୍ର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟଣାକୁ ନେଇ ଗଣମାଧ୍ୟମର ସକ୍ରିୟତା ପ୍ରଶାସନକୁ କ୍ରିୟାଶିଳ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛି । ଫଳସ୍ୱରୂପ ସିବିଏସଇ, ଦିଲ୍ଲୀ ପୋଲିସ ଓ ଆମ ଗଣ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ସମସ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତାକୁ ନେଇ ସାନି ଦିଶା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଜାରି କରିଛନ୍ତି । ଏପରି ଏକ ଘଟଣା ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଘଟିନାହିଁ ।

ପାଠକେ ମନେ ପକାନ୍ତୁ ପାଚେରି ଭାଙ୍ଗି ଛାତ୍ରୀ ମୃତ, ଘରମ ପେଜ ପଡି ଆହତ, ଗଛରୁ ପଡି ହାତ କଟା, ପରିସ୍ରା କରିବାକୁ ଯାଇ ଛାତ୍ରୀ ଅସାଦାଚରଣର ଶିକାର, ଛାତ୍ରୀବାସରେ ଯୌନ ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ଓ କୁମାରୀ ମାତୃତ୍ୱ ପ୍ରଭୃତି ଅନେକ ଘଟଣା ଓଡିଶାର ଗଣ ମାଧ୍ୟମ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିଛି । ପିଲା ଘରୁ ବାହାରି ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଯିବା ଓ ପୁଣି ଘରକୁ ଫେରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିରାପତ୍ତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ପୂର୍ବରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଦିଶା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ରହିଛି ।

ତଦାରଖ ଓ ଉତ୍ତରଦାୟୀତ୍ୱବୋଧ ଅଭାବରୁ ଏଗୁଡିକ କାର୍ଯକାରୀ ହୋଇ ପାରୁନଥିବା ବେଳେ ଆଉ ଏକ ସାନି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ କେବଳ ନିଜ ମୁଣ୍ଡରୁ ଦୋଶ ଖସେଇବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ହିଂସା, ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ଏବଂ ଅବହେଳାରୁ ପ୍ରତି ମୁହୁର୍ତ୍ତରେ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଶୁର ଅଧିକାର । ଏଥିପାଇଁ ପରିବାର, ପଡୋଶି ବା ସମାଜ ଯେତିକି ଉତ୍ତରଦାୟୀ, ଶିଶୁଟି ଯତ୍ନ ଅବା ପାଠ ପଢିବା ପାଇଁ ଯେଉଁଠିକି ଯାଉଛି, ସେହି ଅନ୍ୟୁନର ମଧ୍ୟ ସମପରିମାଣର ଉତ୍ତର ଦାୟୀତ୍ୱ ରହିଛି ।

ଯେଉଁ ଅନୁ ।ନରେ ଶିଶୁ ପଢୁଛି ବା ରହୁଛି ସେ ସମସ୍ତ ସ୍ଥଳିରେ ଶିଶୁ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ ପରିବେଶ ଯୋଗେଇ ଦେବାପାଇଁ ୨୦୧୪ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୩ ତାରିଖରେ ରାଜ୍ୟ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ବିକାଶ ବିଭାଗ ଦ୍ୱାରା ଦିଶା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଜାରୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଅନୁଯାୟୀ ଅନ୍ୟୁନର ପରିସର ଅବା ବାହାରେଅନ୍ୟୁନ ଦ୍ୱାରା ଯୋଗେଇ ଦିଆଯାଉ ଥିବା ସମସ୍ତ ସେବା ଯେପରିକି ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଶିବିର, ବସ ସେବା, ଆନ୍ତଃ ବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଓ ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ପରିଭ୍ରମଣ, ବଣଭୋଜି ପ୍ରଭୃତି ସମସ୍ତ ଜାଗାରେ ଶିଶୁର ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟୁନର ଦାୟୀତ୍ୱ ।

ଏହା ଉଭୟ ସରକାରୀ ଓ ଘରୋଇ ଅନ୍ୟୁନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଗୁ । ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁ ।ନ ନିଜର ଏକ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଟୋକଲ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ବା ସହ ର ମୂଖ୍ୟଙ୍କୁ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ଅଧିକାରୀ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରିବ ।ମାନେ ଶିଶୁ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ କ୍ଷତି ଭୟ ରହିଛି ତାର ଆକଳନ କରି ଏକ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବେ ଓ ସେହି ଅନୁସାରେ ମୁକାବିଲା ଯୋଜନା ମଧ୍ୟ ତିଆରି କରିବେ ।

ଅନ୍ୟୁନରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ପ୍ରତ୍ୟେକ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଶିଶୁ ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ କରାଯିବ ଓ ସେମାନେ ଏହାକୁ ପାଳନ କରିବା ନେଇ ଅଙ୍ଗିକାରବଦ୍ଧ ହେବେ । ପିଲାଙ୍କୁ ନେବା ଆଣିବା କରୁଥିବା ବସରେ ଅନ୍ୟୁନର ନିୟମିତ କର୍ମଚାରୀ ରହିବା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି । ହେଲେ ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ନା ସରକାରୀ ନା ବେସରକାରୀ କୌଣସି ବି ଅନୁ ।ନ ଏହି ସବୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶର ପାଳନ କରୁନାହାନ୍ତି ।

ଶିଶୁଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ଆଧାରିତ କ୍ଷତି ଭୟର ଆକଳନ କଲାବେଳକୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ, ପାଚେରି, ଶ୍ରେଣୀଗୃହ, ଶୌଚାଳୟ ପ୍ରଭୃତିର ଅବସ୍ଥିତି ଓ ସ୍ଥିତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମ ସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କର ସ୍ଥିତି କ’ଣ ରହିଛି ଆଲୋଚନା କରିବା । ଓଡିଶା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକଳ୍ପ ୱବସାଇଟରେ ୨୦୧୫ – ୧୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତଥ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ।

ସରକାରଙ୍କ ଏହି ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟର ମୋଟ ୫୮୨୬୯ ସରକାରୀ ପ୍ରାଥମିକ ଓ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଭିତରୁ ୧୮୭୭୪ରେ ସର୍ବସାଧାରଣ ଶୌଚାଳୟ ନଥିବା ବେଳେ ୧୯୦୨୦ରେ ବାଳିକାଙ୍କ ପାଇଁ ଶୌଚାଳୟ ନାହିଁ । ୪୪୪୭୦ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବିଦ୍ୟୁତ ସଂଯୋଗ ନାହିଁ ଓ ୪୩୫୧୪ରେ ଖେଳପଡିଆ ନାହିଁ । ସେହିପରି ୨୩୪୯୧ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ଯାତାୟତ ପାଇଁ ର୍ୟାମ୍ପ ନାହିଁ ଓ ୩୭୫୯୬ରେ ରୋଶେଇ ଘର ନାହିଁ ।

୨୯୯୫ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଘର ନାହିଁ ଓ ୧୯୩୫୮ର ପାଚେରି ନଥିବା ବେଳେ ୧୧୨୭୭ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଚେରି ଅସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ପଡିରହିଛି । ହୁଏତ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ଭିତରେ ସ୍ଥିତିରେ ସାମାନ୍ୟ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥାଇପାରେ ବୋଲି ଧରି ନେଲେ ବି ଆମ ପିଲାମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କେତେ ସୁରକ୍ଷିତ ଓ ନିରାପଦ ତାହା ଅନୁମେୟ । ଘରୋଇ ପରିଚାଳନାରେ ଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢୁଥିବା ପିଲା ଯେ ସୁରକ୍ଷିତ ଏକଥା ବି କହି ହେବ ନାହିଁ ।

ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ଭିତରେ ରାଜ୍ୟରେ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବଢିଛି ଓ ସେହି ଅନୁସାରେ ଏଥିରେ ପଢୁଥିବା ପିଲାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଅଥଚ ଏହି ସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡିକୁ ସରକାର ତାଲିକା ଓ ତଦାରଖ ପରିସରକୁ ଆଣିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ଏହି ସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାନ ଓ ନିତୀ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।

ତାରି ଆଧାରରେ ଗଣ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ଏମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱିକୃତି ପ୍ରମାଣ ପତ୍ର ଦେଲା ପରେ ଯାଇ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳିତ ହୋଇ ପାରିବ । ମାନ ଓ ନିତୀ ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଏବଂ ପିଲାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଆଧାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି । ବିନା ସ୍ୱିକୃତି ପ୍ରମାଣ ପତ୍ରରେ ପରିଚାଳିତ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ଅଧିକାରୀ ବନ୍ଦ କରିଦେଇ ପାରିବେ ଓ ଏକ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଜୋରିମାନା ଜାରୀ କରିପାରିବେ । ହେଲେ ଏପରି ହେଉ ନାହିଁ ।

କାଁ ଭାଁ କାହାକୁ ଛାଡି ଦେଲେ କୌଣସି ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏହି ମାନ ଓ ନିତୀକୁ ପୁରଣ କରୁ ନାହିନ୍ତି ଓ ବିନା ସ୍ୱିକୃତି ପ୍ରମାଣ ପତ୍ରରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳନା କରୁଛନ୍ତି । ଏଣୁ ଏହି ସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢୁଥିବା ପିଲା ମାନେ ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ଅସୁରକ୍ଷିତ ବୋଲି ଧରି ନେବାକୁ ହେବ । ଏତେ ସବୁ ଆଇନ, ଦିଶାନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଥିବା ସତ୍ୱେ ପିଲାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ବିପର୍ଣ୍ଣ ହେଉଛି ।

କିଛି ଗୋଟିଏ ଘଟିଗଲା ପାରେ ଆମର ଗଣମାଧ୍ୟମ ସାମୟିକ ତୁମ୍ବିତୋଫାନ କରି ପୁଣି ନିରବି ଯିବାର ଧାରାରେ ଅଧିକାରୀମାନେ ମଧ୍ୟ ତାଳ ଦେଇ ସାମୟିକ ତତ୍ପରତା ପରେ ପୁଣି ‘ପୁଃର୍ନ ମୁସିକ ଭବ’ ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିଣତ ହୋଇଗଲାଣି । ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଟୋକଲ, ଶିଶୁ ମାନଙ୍କ କ୍ଷତି ଭୟର ଆକଳନ ରିପୋର୍ଟକୁ ଏତେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି ।

ହେଲେ ଆମ ଅଙ୍ଗନୱାଡି କେନ୍ଦ୍ର, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଆଶ୍ରମ ସ୍କୁଲ, କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ ବାଳିକା ବିଦ୍ୟାଳୟ, ବେସରକାରୀ କ୍ରେଚ, ଘରୋଇ ଶିକ୍ଷା ଅନୁ ।ନ କେଉଁଠିବି ଏସବୁ ଉପଲବ୍ଧ କି? ଯଦି ନାହିଁ ତା ପାଇଁ ଆମେ ପ୍ରୟାସ କରିଛେ କି? ଆମ ଅଧିକାରୀ ମାନେ ପରିଦର୍ଶନରେ ଗଲାବେଳେ ଏହାକୁ କେବେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିଛନ୍ତି କି ? ଦୁର୍ଘଟଣା ପରବର୍ତ୍ତି ସାମୟିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଲେ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସୁଧାର ଆସିବ । କେବଳ ଦିଶା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଜାରି କରିଦେଲେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧିତ ହେବ ନାହିଁ ।

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ଶିକ୍ଷା Tagged With: ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଶିଶୁ

ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟୟ ବୋଝ ନୁହେଁ

May 14, 2018 by ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା 1 Comment

ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାଥମିକ ଓ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ପାଇଁ ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି । ଜୁନ ୨୨ ତାରିଖରେ ଓଡିଶା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯକ୍ରମର (ଓପେପା) ରାଜ୍ୟ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରକଳ୍ପ ସଂଯୋଜକଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଦେଇଥିବା ପତ୍ରରେ ୧ ରୁ ୧୫ ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀ ଥିବା ୨୪୨୫ଟି ବିଦ୍ୟାଳୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସରଜମୀନ ତଦନ୍ତ ପୂର୍ବକ ରିପୋର୍ଟ ଦେବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଏହା ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ପ୍ରଥମ ପାଦ । ଦୁଇ ବର୍ଷ ତଳୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଦୁଇଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରାୟ ୧୫୦୦ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ହୋଇ ସାରିଛି । ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ୫ରୁ କମ ଉପସ୍ଥାନ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ୧୦ରୁ କମ ଉପସ୍ଥାନ ଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ବନ୍ଦ କରାଯାଇଛି । ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଏହାର ପ୍ରତିବାଦ କରାଯାଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦକୁ ବିରୋଧ କରଯାଇଥିଲା ।

ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳର ଏହି ଚାପ ଯୋଗୁଁ କିଛି ବିଦ୍ୟାଲୟ ବନ୍ଦ ହେବାରୁ ବର୍ତ୍ତି ଯାଇଥିଲେ । ୨୨ ତାରିଖର ଏହି ଚିଠି ଅନୁସାରେ ଏବେ ସୁଦ୍ଧା ୫ରୁ କମ ଉପସ୍ଥାନ ଥିବା ୨୮ ଓ ୧୦ରୁ କମ ଉପସ୍ଥାନ ଥିବା ୨୩୯ ଟି ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ହୋଇନାହିଁ । ହେଲେ ଏହି ଆବଶ୍ୟକାତାକୁ ସ୍ୱିକୃତି ଦେବା ପରିବେର୍ତ୍ତେ ଏପର୍ଯନ୍ତ ଏହି ସବୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ନହେବାକୁ ନେଇ ପ୍ରଶାସନିକ ଅସନ୍ତୋଷ ବ୍ୟକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।

ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ହେôବା ଯୋଗୁଁ ପିଲା ପାଠ ଛାଡିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି । ୧ ଜୁଲାଇ ଓ ୬ ଜୁଲାଇରେ ଓପେପା ପକ୍ଷରୁ ଜାରୀ ହୋଇଥିବା ଦୁଇଟି ଚିଠି ଏହି ସତ୍ୟକୁ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରୁଛି । ୧ ଜୁଲାଇର ଚିଠିରେ ୨୪ଟି ଜିଲ୍ଲାର ବନ୍ଦ ହୋଇଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କର ଏକ ତାଲିକା ଦିଆଯାଇଛି । ଏଥିରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ବନ୍ଦ ହେଉଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟର ପିଲା ସଂଖ୍ୟା ଓ ବନ୍ଦ ହେଲା ପରେ ନିକଟସ୍ଥ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦାଖଲ ହୋଇଥିବା ପିଲା ସଂଖ୍ୟାଙ୍କ ଭିତରେ ୨୬୧ର ପ୍ରଭେଦ ଥିଲା ।

ହୁଏତ ୨୬୧ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ବହୁତ ବଡ ସଂଖ୍ୟା ହୋଇ ନପାରେ । ହେଲେ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରକୁ ଯାଇ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ସୁନ୍ଦରଗଡରେ ୧୬୦ ପିଲା, ସମ୍ବଲପୁରରେ ୫୨ ପିଲାଙ୍କ ହିସାବ ନମିଳିବା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ । ପରେ ୬ ତାରିଖରେ ସମାନ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆଉ ଏକ ପତ୍ର ସମାନ ବିଷୟକୁ ନେଇ ଜାରି ହୋଇଛି । ଏଥିରେ ୨୮ଟି ଜିଲ୍ଲାର ତଥ୍ୟ ଦିଆଯାଇଛି ।

ପରେ ସାମିଲ କରାଯାଇଥିବା ଚାରି ଜିଲ୍ଲା ବାଲେଶ୍ୱର, କଳାହାଣ୍ଟି, କେନ୍ଦୁଝର ଓ ମୟୁରଭଞରେ ବନ୍ଦ ହୋଇଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟର ପିଲା ସଂଖ୍ୟା ଯଥାକ୍ରମେ ୧୮, ୧୮୪, ୧୦୪ ଓ ୧୦୬ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ପରେ ଏ ପିଲାମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କୌଣସି ତଥ୍ୟ ପ୍ରଶାସନ ପାଖରେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ବନ୍ଦ ହେଉଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟର ପିଲା ସଂଖ୍ୟା ଓ ବନ୍ଦ ପରେ ନିକଟସ୍ଥ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦାଖଲ ହୋଇଥିବା ପିଲା ସଂଖ୍ୟାଙ୍କ ଭିତରେ ପ୍ରଭେଦ ୨୬୧ରୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ୬୭୩ ହୋଇଛି ।

ଜଗତସିଂପୁର ଓ ମଲକାନଗିରିର ସ୍ଥିତି ଏବେବି ସରକାରଙ୍କ ପାଖରେ ନାହିଁ ! ଏହା ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ପୂର୍ବ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ସରକାରଙ୍କ ଭୂମୀକାକୁ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନବାଚି ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସି୍ଥତି, ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଗରୀବ ପିଲାଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ସରକାର ଯେତିକି ତତ୍ପର ନାହାନ୍ତି, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୁଡିକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ନେଇ ସେତିକି ବ୍ୟଗ୍ର ।

ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ ଅନୁସାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅତିକମରେ ଦୁଇ ଜଣ ଶିକ୍ଷକ ରହିବେ । କମ ପିଲା ଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ବନ୍ଦ କାରାଗଲେ ସରକାର ଏହି ଶିକ୍ଷକ ମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇ ପାରିବେ । ଏହା ଦ୍ୱାରା ବିଭାଗର ବ୍ୟୟ ଭାର କମାଯାଇ ପାରିବ । ଆଗାମୀ ଦିନରେ ୨୫ରୁ କମ ଉପସ୍ଥାନ ଥିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ହେବ ।

ଏପରି ହେଲେ ପ୍ରାୟ ୧୨୫୦୦ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ହେବ ଓ ସେହି ହାରରେ ବ୍ୟୟ ସଂକୁଚିତ ହୋଇପାରିବ । ତେବେ ବ୍ୟୟ ଭାର କମ କରିବାର ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଛି କିଏ ? ୧୫ରୁ କମ ଉପସ୍ଥାନ ଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟର ଚିଠାକୁ ଦେଖିଲେ ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳ ଯେପରିକି ରାୟଗଡା, ଗଜପତି, ମାଲକାନଗିରି, କେନ୍ଧୁଝର ଭଳି ଜିଲ୍ଲାମାନେ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବିତ ହେବେ ।

ଗୋଟିଏ ପଟେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆଦିବାସୀ ଜିଲ୍ଲାରେ କାଉନସିଲ ଗଠନ କରାଯାଇ ବିକାଶ ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅନୁଦାନ ଯୋଜନା ଓ ଅପରପକ୍ଷେ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟୟକୁ ବୋଝ ମନେକରାଯିବା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧାଭାସ ।ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନର ତଦାରଖ ଓ ଅଭିଯୋଗ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ରାଜ୍ୟରେ ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟ ଶିଶୁ ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ଆୟୋଗ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅନୁ ।ନ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ କାରଣରୁ ଅନେକଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଥିବାର ଅନୁଭବ କରି ଆୟୋଗ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଗତ ଜୁନ ୨୪ରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ଲେଖକଙ୍କ ଅଭିଯୋଗର ଆଧାରରେ ଶୁଣାଣି କରି ଆୟାଗ ନିଜ ରାୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ଯେ, ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଉଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତା ମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି । ଗରିବ ଘରର ପୁଅ, ଝିଅ ଯେଉଁମାନେ ଦୂର ଗାଁକୁ ପାଠ ପଢିବା ପାଇଁ ଯାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ, ଏହା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହେବେ ।

ସରାକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ହେଲେ ନିମ୍ନ ମାନର ବେସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଖୋଲିବ । ଏହା କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ସରକାରୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ । ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପିଲା ଆସୁନଥିବା ହେତୁ ବନ୍ଦ କରିବା ପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତ ନନେଇ, ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ, ମାଗଣା ପୁସ୍ତକ, ପୋଷାକ ଓ ସାଇକଲ ଦିଆଯାଉଥିବା ବେଳେ ପିଲାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବିମୁଖତାର କାରଣ ଖୋଜିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ମାନ ଅନୁଯାୟୀ ସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଗଲେ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ଓ ପିଲା ଅକୃଷ୍ଟ ହେବେ । ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ବନ୍ଦ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ତଦଜନିତ ପ୍ରଭାବ ଆକଳନ କରିବାକୁ ଆୟୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏଥି ସହିତ ବନ୍ଦ କରିବା ପାଇଁ କେବଳ ଉପସ୍ଥାନ ସଂଖ୍ୟାକୁ ଧ୍ୟାନ ଦିଆ ନଯାଇ, ପଢିବା ପାଇଁ ପିଲାଙ୍କୁ କେତେ ଦୂର ଯିବାକୁ ପଡିବ ତାକୁ ବିଚାରକୁ ନେବା ପାଇଁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

କେବଳ ସରାକାରୀ ସ୍ତରରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନନେଇ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକ ଅନୁ ।ନ, ଗ୍ରାମ ପଂଚାୟତ ପ୍ରତିନିଧି ତଥା ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ସହ ପାରାମର୍ଶକୁ ଆୟୁକ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛନ୍ତି । ପରିତାପର ବିଷୟ ଆୟୁକ୍ତଙ୍କ ନିଦ୍ଦେର୍ଶକୁ ବିଭାଗ ଅଣଦେଖା କରୁଛି । ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ସେବା ପ୍ରଦାନ କାରୀ ଓ ପିଲା ଅଧିକାରର ଧାରକ । ସେବା ପ୍ରଦାନ କାରୀ ଦାୟିତ୍ୱରେ ଖିଲାପ କଲେ ଆୟୁକ୍ତ ତାଗିଦ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେବାର ସାମ୍ବୀଧାନିକ ଦାୟୀତ୍ୱ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ଯୋଗୁଁ ୨୮ ଜିଲ୍ଲାରେ ୬୭୩ ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଠପଢା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନର ଉଲଂଘନ ।

ବିଭାଗର କୌଣସି ନିଷ୍ପତ୍ତ ଯୋଗୁଁ ଯଦି ୬ ରୁ ୧୪ ବର୍ଷର ଜଣେ ବି ପିଲା ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତା ମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପାଇବାରୁ ବଂଚିତ ହେଲେ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନର ଉଲଂଘନ ବୋଲି ଧରାଯିବ । ମାନବ ସମ୍ଭଳ ବିକାଶ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଆବଶ୍ୟକ । ଏଣୁ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟୟକୁ ବୋଝ ବୋଲି ମନେ ନକରି କୌଣସି ବି ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ପୂର୍ବରୁ ଆୟୁକ୍ତଙ୍କ ରାୟର ପାଳନ କଲେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ସହ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷିତ ହେବ ।

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

Filed Under: ଶିକ୍ଷା Tagged With: ଓଡିଶା, ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଶିକ୍ଷା

  • Go to page 1
  • Go to page 2
  • Go to page 3
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

ଆଖ ପାଖ ଖବର ପାଇଁ ଡାଉନଲୋଡ କରନ୍ତୁ

Odisha Local Logo

Tags

ଅପରାଧ ଆଦିବାସୀ ଓଡିଶା ଓଡ଼ିଶା ଖବର କଂଗ୍ରେସ କଟକ କନ୍ଧମାଳ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର କୋରାପୁଟ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାପାଳ ନବ କଳେବର ନାଲକୋ ନିର୍ବାଚନ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶା ପିପିଲି ପୁରୀ ପୋଲିସ ପୋସ୍କୋ ଫୁଲବାଣୀ ବରଗଡ଼ ବିଜେପି ବିଜେଡ଼ି ବିଧାନସଭା ବିଧାୟକ ଭଦ୍ରକ ଭୁବନେଶ୍ୱର ମାଓବାଦୀ ମାଲକାନଗିରି ମୁଖ୍ୟ ଖବର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ରାଉରକେଲା ରାଜନୀତି ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବଲପୁର ସରକାର ସାକ୍ଷାତକାର ସାମ୍ବାଦିକ ସମ୍ମିଳନୀ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟ