ନିଉଜ ଡେସ୍କ

କେଦାର ମିଶ୍ର

ମହାନଦୀ କେବଳ ଓଡିଶା ଓ ଛତିଶଗଡର ସବୁଠୁ ବଡ ନଦୀ ନୁହଁ, ଏହା ପୂର୍ବ ଭାରତର ଜୀବନ ରେଖା। ମହାନଦୀର ମୂଳ ପ୍ରବାହ ଓ ଶାଖା ପ୍ରବାହ ଓଡିଶା ସମେତ ଛତିଶଗଡ , ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଝାଡଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟ ଗୁଡିକର ଭୌଗୋଳିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି। ମହାନଦୀ କୁ ନେଇ କେତେ କଥା ଓ କାହାଣୀ ଆଜିଯାଏ ସଂକଳିତ ହୋଇପାରିନାହିଁ।

ଏହାର ଉଦଗମ ଠୁଁ ସମୁଦ୍ର ସଂଗମ ପର୍ଯନ୍ତ ଏକ ସୁଦୀର୍ଘ ଯାତ୍ରାପଥରେ ମହାନଦୀ କେଉଁଠି ଦେବୀ ତ ଆଉ କେଉଁଠି ଦେବତାର ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳ ପାଲଟିଛି।

ଓଡିଶାର ଦୁଇ ପ୍ରମୁଖ ଧାର୍ମିକ-ସାଂସ୍କୃତିକ ଧାରା ଯଥା – ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଓ ସମଲେଶ୍ଵରୀ ସଂସ୍କୃତି ମହାନଦୀ କୁଳେ କୁଳେ ବିକଶିତ ହୋଇଛି। ମହାନଦୀ ର ପାଣି ଓଡିଶାର ଜନଜୀବନ ଓ ଅର୍ଥନୀତିର ଅପରିହାର୍ୟ ଉପାଦାନ। ମହାନଦୀ କୁ ନେଇ ଆସନ୍ତୁ କିଛି ଅଜଣା ତଥ୍ୟ ଖୋଜିବା-

୧.  ଛତିଶଗଡ ର ପୂର୍ବଘାଟ ପର୍ବତମାଳା ହେଉଛି ମହାନଦୀର ଉଦଗମ ସ୍ଥଳ। ଏହାର ଧମତରୀ ଜିଲ୍ଲା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଫାରିସିୟା ଗାଁ ର ଏକ ପାହାଡରୁ ଏହାର ପ୍ରଥମ ସ୍ରୋତ ଠାବ କରାଯାଇଛି ।

କ୍ରମେ କ୍ରମେ ଅନେକ ଜଳସ୍ରୋତ ଏକାଠି ହୋଇ ଏହା ଏକ ନଦୀ ର ରୂପ ପାଇଛି ଓ ଛତିଶଗଡର ରାୟପୁର୍ ବାଟ ଦେଇ ଓଡିଶା ଅଭିମୁଖେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି। ଛତିଶଗଡର ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ଶାଖା ନଦୀ ହଂସଦେଓ ଏବଂ ଶେଓନାଥ୍ ମହାନଦୀରେ ମିଶିବା ଫଳରେ ଏହା ଏକ ବିଶାଳ ନଦୀର ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି।

୨.  ଲୋକକଥା ଅନୁସାରେ ପୂର୍ବଘାଟ ପର୍ବତମାଳାର ଏହି ସ୍ଥାନରେ ବିଶିଷ୍ଟ ଋଷି ଶ୍ରୁଂଗୀମୁନିଂକ ଆଶ୍ରମ ଥିଲା। ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳାରେ ବୁଡ ପକେଇବାକୁ ଏହି ବାଟଦେଇ ଅନେକ ଋଷି ଯାଉଥିଲେ।

ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ସେମାନେ ଶ୍ରୁଂଗୀମୁନିଂକ ସହ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। ଶ୍ରୁଂଗୀ ଗଭୀର ତପସ୍ୟାରେ ନିମଗ୍ନ ଥିବାରୁ ଋଷି ମାନେ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଲେ। ତଥାପି ମୁନିଂକ ତପ ଭାଂଗିଲା ନାହିଁ । ଶେଷରେ ଅନ୍ୟ ଋଷି ମାନେ ସ୍ନାନ ସାରି ଲୋଟାଏ ଜଳ ଶ୍ରୁଂଗୀ ମୁନିଂକ କମଂଡଳୁରେ ଢାଳି ଦେଇଗଲେ।

ତପ ଭାଂଗିବା ବେଳେ ଶ୍ରୁଂଗୀଙ୍କ ହାତ ବାଜି ଜଳଧାର ବିଛୁଡି ହୋଇପଡିଲା। ସେ ଦିବ୍ୟ ଜଳଧାର ଆଗକୁ ଆଗକୁ ବୋହି ଯାଇ ମହାନଦୀ ରୂପେ ଜନ କଲ୍ୟାଣ ରେ ଲାଗିଲା।

୩.  ମହାନଦୀର ସମୁଦାୟ ଲମ୍ବ ୮୬୦-୮୫୫ କିଲୋ ମିଟର ହୋଇଥିବା ବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଏହାର ଓସାର କମିଛି ଓ ବଢିଛି। ସମ୍ବଲପୁର୍ ଜିଲ୍ଲାରେ ଏହା ଓଡିଶାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଛି।

ସମ୍ବଲପୁର ସହର ପୂର୍ବରୁ ଏସିଆର ସର୍ବବୃହତ୍ ମାଟି ବନ୍ଧ ଦେଇ ଅଟକାଯାଇ ଏକ କୃତ୍ରିମ ହ୍ରଦ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି , ଯାହାକି ହିରାକୁଦ ନଦୀ ବନ୍ଧ ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ।

୪.  ଓଡିଶାରେ ଇବ, ଅଂଗ,ସୁକତେଲ୍, ତେଲ, ବାଘ, ମେହେରୁଣୀ ଇତ୍ୟାଦି ଶାଖା ନଦୀ ମହାନଦୀ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହେବା ଫଳରେ ଏହା ବିପୁଳ ଗର୍ଭା ଓ ସୁନାବ୍ୟା ହୋଇଛି। ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଧରି ମହାନଦୀ ଅବବାହିକାରେ ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ସଭ୍ୟତା ଗଢି ଉଠିଛି।

ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ମହାନଦୀ ଓ ତେଲବାହ ନଦୀ (ଏବର ତେଲ ନଦୀ) ଜଳ ବାଣିଜ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା।

୫.  ସମ୍ବଲପୁର ରୁ ବୌଦ ପର୍ଯନ୍ତ ମହାନଦୀର ପ୍ରାଚୀନ ନାମ ଚିତ୍ରୋତ୍ପଲା ଥିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଐତିହାସିକ କାବ୍ୟ “କୋଶଲାନନ୍ଦ” ରେ କବି ଗଂଗାଧର ମିଶ୍ର ମହାନଦୀ- ଚିତ୍ରୋତ୍ପଲା କୁ ଗଂଗା ପରି ପବିତ୍ର ଓ ଏହା କୁଳ ରେ ଥିବା ସୁବର୍ନପୁର ନଗରୀ (ଆଜିର ସୋନପୁର ସହର) କୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ବାରାଣସୀ ବୋଲି ବର୍ଣନା କରିଛନ୍ତି।

ସମ୍ବଲପୁର୍, ବିନିକା, ସୋନପୁର୍ ଓ ବୌଦ ସହର ଗୁଡିକରେ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ବୌଦ୍ଧ, ଜୈନ, ତନ୍ତ୍ର, ଶୈବ ଓ ବୈଷ୍ଣବ ସଂସ୍କୃତିର ମହାସଂଗମ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

୬.  ବିନିକା ପାଖରେ ମହାନଦୀ କୁଳରେ ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ବରଗଛ ରହିଛି। ସୁର୍ୟ ପରାଗ ଓ ଚନ୍ଦ୍ର ଗ୍ରହଣ କାଳରେ ମହାନଦୀରେ ବୁଡ ପକାଇ ଏହି ବରଗଛର ସଂକୀର୍ଣ କୋଟର ଅତିକ୍ରମ କଲେ ସବୁ ପାପ କ୍ଷୟ ଯାଏ ବୋଲି ଲୋକ ବିଶ୍ଵାସ ରହିଛି।

ଗଂଗ ବଂଶର ରାଜା ଅନଂଗ ଭୀମ ଦେବ ଏହି ସ୍ଥାନ ରେ ସ୍ନାନ କରି ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ବ୍ୟାଧି ରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥିବାରୁ ଓ ଏହି ଠାରେ ତାଂକ ପାପ ରହିତ ହୋଇଥିବାରେ , ମହାନଦୀକୁଳର ଏହି ତୀର୍ଥ ଗ୍ରାମ ର ନାମ ହେଉଛି “ରହିଲା”।

୭. ସୋନପୁରରେ ତେଲ ଓ ଜୀର୍ଣ ନଦୀ ମହାନଦୀ ସହ ମିଳିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ତ୍ରିବେଣୀ ସଂଗମ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ବହୁ ପ୍ରାଚୀନ ଶିବ ଓ ଶକ୍ତି ପୀଠ ରହିଛି। ଏକଦା ଏହା ସୋମବଂଶୀ ଶାସକ ମାନଂକର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ବୋଲି ଐତିହାସିକ ମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି। ଏହା ନିକଟରେ ମହାନଦୀ ଗର୍ଭରେ ଅସୁରଗଡ ନାମକ ଏକ ଟାପୁ ରହିଛି।

ଏହାର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ଵିକ ଖନନରୁ ଏଠାରେ ବହୁ ପ୍ରାଚୀନ ଏକ ସଭ୍ୟତା ରହିଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ ।

୮.  ବୌଦ ପାରିହେଲା ପରେ ମହାନଦୀ ପ୍ରାୟ ୭ କୋଷ (୬୪ କିଲୋମିଟର) ବ୍ୟାପୀ ଏକ ଗଭୀର ଗଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଏହା ସତକୋଶିଆ ଗଣ୍ଡ ନାମରେ ପରିଚିତ। ଏହି ଗଣ୍ଡରେ କୁମ୍ଭୀର ଅଭୟାରଣ୍ୟ ଓ କୁଳରେ ବାଘ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ରହିଛି।

୯. ସାତକୋଶିଆ ପରେ ମହାନଦୀ ର ଓସାର ଅନେକ ପରିମାଣରେ ବ୍ୟାପକ ହେବା ସହ ଏହା ଅନେକ ଉପନଦୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। କାଠଯୋଡି, ବିରୁପା, ପାଇକା , ଚିତ୍ରୋତ୍ପଲା ଇତ୍ୟାଦି ମହାନଦୀ ରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛନ୍ତି। କଟକ ଜିଲ୍ଲାରେ ମହାନଦୀ ଏକ ବିଶାଳ ତ୍ରିକୋଣଭୁମୀ ସୃଷ୍ଟି କରି ବଂଗୋପ ସାଗରରେ ମିଶିଛି।

୧୦.  କଂଟିଲୋ ଠାରେ ମହାନଦୀ କୁଳରେ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ନୀଳମାଧାବ ରୁପେ ଶବର ମାନଂକ ଦ୍ଵାରା ପୂଜିତ ହେଉଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ମହାନଦୀ ସହିତ ଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତିର ନିବିଡ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି।

ମହାନଦୀ ଓଡିଶାର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ସଂଗୀତ ଓ ଜନ ଜୀବନରେ ଜୀବନରେଖା ପରି ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି।

ଓଡିଶା ଡଟକମ

ନିଉଜ ଡେସ୍କ

କେଦାର ମିଶ୍ର

ସତୁରୀ ବର୍ଷର ଆଇନଷ୍ଟାଇନ (୧୪, ମାର୍ଚ୍ଚ, ୧୮୭୯- ୧୮,ଏପ୍ରିଲ୍, ୧୯୫୫) କେମିତି ଚାଲୁଥିବେ, କେମିତି କଥା କହୁଥିବେ, ନିଜ ପଢାଘରେ ବସି ନିଜ ଜୀବନ ଓ ସ୍ମୃତି ସହ କେମିତି ଖେଳ ଖେଳୁଥିବେ- ଏମିତି କେବେ ଆପଣ ଭାବିଛନ୍ତି?

ନିଜ କଳ୍ପନା ରେ ପୃଥିବୀର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନୀ ଆଲବର୍ଟ୍ ଆଇନ ଷ୍ଟାଇନ କେମିତି ଗୋଟେ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିଥିଲେ ତାର ନକ୍ସା ଆଂକିଛନ୍ତି କି? ହୁଏତ ବହିରେ, ସିନେମାରେ ଅଥବା ଚିତ୍ରରେ ଆମେ ଆଇନଷ୍ଟାଇନକୁ ଜାଣୁ, ହେଲେ ତାଂକ ସହ ଆମର ଭେଟ ହେବାର ନାହିଁ। ନା, ତାଂକୁ ଭେଟିବାକୁ ଚାହାନ୍ତି ଯଦି ଆପଣ ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଅଭିନେତା ନାସିରୁଦ୍ଦୀନ ଶାହାଙ୍କ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ନାଟକ ଦେଖନ୍ତୁ ।

ଅତି ସହଜରେ ଓ ଅବିକଳ ଭାବରେ ଦର୍ଶକ ଆଗରେ ଯେଉଁ ବୁଢା ଲୋକଟି ଛିଡା ହେବ ସେ ନାସିରୁଦ୍ଦୀନ ଶାହା କି ଖୋଦ୍ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ, ସେକଥା ବୁଝୁ ବୁଝୁ ଆପଣ ଗୋଟେ କୁହୁକ ଅନୁଭବରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇ ସାରିଥିବେ। ଜେନ ଫାଉଣ୍ଡେସନ ଦ୍ଵାରା ଆୟୋଜିତ ଏହି ନାଟକ ଟି ଭାରତୀୟ ରଂଗମଂଚ ର ଇତିହାସରେ ଏକ ଅତୁଳନୀୟ କଳାକୃତି କାହିଁକି- ଆସନ୍ତୁ , ବିଚାର କରିବା।-

୧. ଏକକ ନାଟକର ପରମ୍ପରା ଭାରତରେ ବହୁ ଦିନରୁ ରହି ଆସିଛି। କଥକ ବା କଥାକାର ପରମ୍ପରା ରେ ଗୋଟେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରସଂଗକୁ ଜଣେ ଅଭିନେତା ନିଜର ଆଂଗିକ(ଶାରୀରିକ ଭଂଗୀ ଓ ଅଭିନୟ) ଓ ବାଚିକ (ସଂଳାପ) ମାଧ୍ୟମରେ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରେ। ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ସେଇ ପୁରୁଣା ପରମ୍ପରା ର ଏକ ଆଧୁନିକ ରୂପ। ଭାଷା ଇଂରାଜୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ନାଟକର ଆବେଦନ ଓ ଅବତାରଣାରେ ଭାରତୀୟତାର ଝଲକ ରହିଛି।

୨. ଜାତୀୟତା ଓ ରାଜନୈତିକ ସୀମା ର ଉର୍ଧ୍ଵ ରେ ମାନବିକତା ଲାଗି ବିଜ୍ଞାନର ଉପଯୋଗିତା ଏହି ନାଟକର ମୂଳ ପ୍ରସଂଗ। ଯଦିଓ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ନାଟକରେ ଆତ୍ମଜୀବନୀର ବର୍ଣନା ସଂଳାପ ମାଧ୍ୟମରେ ଗତିଶୀଳ ହେଉଛି, ଏହାର ସମାନ୍ତରାଳରେ ଆଉ ଏକ ନିରବ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ଦର୍ଶକକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରୁଛି।

ସେ ପ୍ରଶ୍ନ ଟି ହେଲା ବିଜ୍ଞାନ ର ମାନବୀୟ ଚରିତ୍ରକୁ ଆମେ କ୍ଷମତାର ଅହଂକାର ଆଗରେ ବଳି ଦେଇ ନାହୁଁ କି?

୩. ନାଟକରେ ୭୫ ମିନିଟ୍ ବ୍ୟାପୀ ଜଣେ ମାତ୍ର ଅଭିନେତା, ଗୋଟିଏ ସେଟ୍ ଓ ସେଟ୍ ରେ କିଛି ବିକ୍ଷିପ୍ତ ବହି, ଗୋଟେ ପଢ଼ା ଟେବଲ୍, ଗୋଟେ ସୋଫା ଓ ଚୌକୀ, କିଛି ପୁରୁଣା ପୋଷାକ ଓ ଗୋଟେ ବିପର୍ୟସ୍ତ ଭାଓଲିନ୍। ନାଟକରେ ଏକକ ଅଭିନେତା ଭାବରେ ନସିରୁଦ୍ଦିନ ଶାହ ସବୁ କିଛିକୁ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେ ରଖନ୍ତି।

କେବଳ ମଂଚ ନୁହଁ, ମଂଚ ବାହାରେ ବସିଥିବା ସବୁ ଦର୍ଶକ ଯେମିତି ନସିରଂକ ବଶୀଭୂତ। ଏକା ସାଂଗରେ ସେ ପୁରା ଦର୍ଶକ ଗ୍ୟାଲେରିକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରୁନାହାନ୍ତି; ଜଣ ଜଣ କରି ସବୁ ଦର୍ଶକ ସହ ସେ ନିଜ ଜୀବନ କାହାଣୀ ବିଷୟରେ ଗପୁଛନ୍ତି।

୪. ସତ କହିବାକୁ ଗଲେ, ନାଟକଟି ଗୋଟେ ଲମ୍ବା ଗପ ଅଥବା କବିତା। ନାଟକର ଉଦବେଗ, ଉତ୍କଂଠା ଓ ଗତିଶୀଳତା ସହ ଏକ ଚମତ୍କାର କାବ୍ୟୀକତା ଦର୍ଶକକୁ ବାନ୍ଧି ରଖେ। ସେ କେବଳ ମନୋରଂଜନ ପାଇଁ ନାଟକ ଦେଖୁନାହିଁ, ବରଂ ଜୀବନକୁ ନୁଆ କରି ଆବିଷ୍କାର କରିବାର ଏହା ଏକ ଅଭିନବ ମାଧ୍ୟମ।

୫. ସଂଗୀତ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ଭିତରେ ସମ୍ପର୍କ କେବଳ ଗାଣିତିକ ନୁହଁ, ଏହି ସମ୍ପର୍କ ଉଭୟଂକୁ ନିବିଡ ଭାବରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ କରେ। ନାଟକରେ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ଭାଓଲିନ୍ ବଜେଇବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ହେଲେ ଭାଓଲିନର ବୋ’ ତାଂକୁ ମିଳୁନି। ସଂଗୀତ ଶୁଣିବା ଅପେକ୍ଷା ସଂଗୀତ କୁ ନେଇ ଗୋଟେ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ନିର୍ମାଣ କରିବାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବେଶ୍ ସଫଳ।

୬. ନାଟକର ସବୁ ଶ୍ରେୟ ନସିରୁଦ୍ଦିନକର କେବଳ ନୁହଁ, ଏହାର ଗୋଟେ ବଡ ଶ୍ରେୟ ନାଟ୍ୟକାର ପାଇବେ। ଆଇନଷ୍ଟାଇନ କେବଳ ଜୀବନ ର ସରଳରୈଖିକ ବର୍ଣନା ନୁହଁ, ଏଥିରେ ସବୁଠୁ ସରଳ ଭାଷାରେ ରାଜନୀତି ଓ ସମୟର ଦ୍ଵନ୍ଦକୁ ନାଟକୀୟ କରାଯାଇପାରିଛି। ନାଟ୍ୟକାର ଗାବରିଏଲ୍ ଇମାନୁଏଲ୍ ରଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଟେ ଜଟିଳ ସମୟର ତତ୍ଵକୁ ଅତି ସରଳ ଭାବରେ ଫୁଟେଇ ପାରିଛନ୍ତି।

୭. ନାଟକ ଆମେ ବହୁତ ଦେଖିଛୁ, ହେଲେ ନାଟକ ର ଅଂଶ ହେବାର ସୁଯୋଗ ବହୁତ କମ୍ ମିଳିଥାଏ। ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ଆମକୁ ଦର୍ଶକ ଅପେକ୍ଷା ବେଶୀ ଭାଗୀଦାର ହେବାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।

୮. କଥା ଓ କଥକତା, ଅଭିନେତା ମାଧ୍ୟମରେ ଦର୍ଶକର ଅନ୍ତରକୁ ସମ୍ପ୍ରସାରିତ ହୁଏ। ବହୁତ୍ କମ୍ ନାଟକର ଆବେଦନ ଦର୍ଶକ ଭିତରେ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ହୋଇ ରହେ। ଆପଣ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ଦେଖିଲା ପରେ ଅନେକ ଦିନ ଯାଏ ଆଛନ୍ନ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ।

୯. ନାଟକରେ ଏମିତି କିଛି ସଂଳାପ ରହିଛି ଯାହା ଅନ୍ତରାତ୍ମାକୁ କେତେ ବେଳେ ଆହତ, କେତେବେଳେ ପରିତୃପ୍ତ କରିଚାଲିଥିବ। ଯେମିତି- “ ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ ତୁଳନାରେ ରାଜନୀତି ଅଧିକ ଜଟିଳ”, “ସଂଗୀତ ବିଜ୍ଞାନ ର ଜଟିଳତା କୁ ସରଳ କରିଦିଏ”, “ଈଶ୍ଵର କେବେ ଜୁଆ ଖେଳନ୍ତି ନାହିଁ “ , ଓ ଆହୁରି ଅନେକ।

ଆଇନଷ୍ଟାଇନ କହିଥିବା କଥା ଆମଲାଗି ଗୋଟେ ନୁଆ ସମୟର ସମ୍ଭାବନାକୁ ଉନ୍ମୋଚିତ କରେ।

୧୦. ସବୁ ସଫଳ ନାଟକ ଫର୍ଚା ଆଲୁଅରେ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ନାହିଁ। ଛାଇ ଓ ଆଲୁଅର ଖେଳ ଭିତରେ ଅଭିନୟ ଅଧିକ ପ୍ରାଣବନ୍ତ ହୁଏ। ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ନାଟକରେ ନସିରଂକ ଅଭିନୟ ସହିତ ତାଳ ଦେଇ ଛାଇ ଓ ଆଲୁଅର ଚମତ୍କାର ସମ୍ପାତ ଦର୍ଶକ ଭିତରେ ଏମିତି ଏକ ଭାବ ବଳୟ ରଚନା କରେ, ଯେଉଁ ବଳୟରୁ ଦର୍ଶକର ତାର ମୁକ୍ତି ନାହିଁ।

ଓଡିଶା ଡଟ କମ

ନିଉଜ ଡେସ୍କ

କେଦାର ମିଶ୍ର

ଶିବ ଓ ଶକ୍ତିଂକ ମିଳନ କୁ ମହା ଜାଗତିକ ଓ ଦିବ୍ୟ ମିଳନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ। ସୃଷ୍ଟି ତଥା ସଂହାରର କାରଣ ରୂପରେ ଶିବଂକୁ ଭାରତୀୟ ମାନେ ଆରାଧନା କରନ୍ତି। ତେବେ ଶକ୍ତିଂକ ବିନା ସହଯୋଗରେ ସୃଷ୍ଟି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ଭବ ହୁଏ ନାହିଁ।

ଶକ୍ତି ଶିବଂକ ପିଣ୍ଡରେ ମିଳିତ ନ ହେବା ପର୍ଯନ୍ତ ସର୍ଜନା ସଫଳ ହୁଏ ନାହିଁ। ତେଣୁ ଆବାହମାନ କାଳ ରୁ ଶକ୍ତି ଓ ଶିବଂକ ପରିଣୟ କୁ ଉତ୍ସବ ରୂପେ ଆମେ ପାଳନ କରିଥାଉ। ଭାରତୀୟ ଓ ଉତ୍କଳୀୟ ପରମ୍ପରାରେ ଶିବ ପାର୍ବତୀଂକ ବିବାହ କୁ ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ ଭାବରେ ପାଳନ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ।

ବିଶେଷ କରି ସମ୍ବଲପୁର ସହର ଓ ପଶ୍ଚିମ ଓଡିଶାର ବିଭିନ୍ନ ଶୈବ ପୀଠ ମାନଂକରେ ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ ପର୍ବ ମହା ସମାରୋହରେ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଉତ୍ସବ କୁ ନେଇ କେତୋଟି ପ୍ରମୁଖ ବିନ୍ଦୁ କୁ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା।

୧. ଜ୍ୱେଷ୍ଠ ମାସ ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷ ଷଷ୍ଠୀ ତିଥିରେ ଶିବ ପାର୍ବତୀଂକ ବିବାହ ସମାପିତ ହୋଇଥିବାର ପୌରାଣିକ ମାନ୍ୟତା ରହିଥିବାରୁ ସେହି ଦିନ ଏହି ଦିବ୍ୟ ଦମ୍ପତ୍ତିଂକ ବିବାହ ଉତ୍ସବ ଆୟୋଜନ କରାଜାଇଥାଏ। ଶିବ ଓ ଶକ୍ତି ପୂଜା ସହିତ ଭାରତର ବୈଦିକ, ଦ୍ରାବିଡ ଓ ଶବର ପରମ୍ପରାର ସମନ୍ବୟ ଘଟିଥିବାରୁ ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ ଯାତ୍ରାରେ ବହୁ ସଂସ୍କୃତିର ମିଳନ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୁଏ।

୨. ତାରକାସୁର କୁ ବଧ କରିବାକୁ ଶିବ ବିବାହ ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ଦେବତା ମାନେ ଜାଣିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ସେତେବେଳେ ଶିବ ନିଜ ପ୍ରଥମ ସ୍ତ୍ରୀ ଦକ୍ଷ କନ୍ୟା ସତୀଂକ ବିୟୋଗରେ ଗଭୀର ତପସ୍ୟା ରେ ନିମଗ୍ନ ରହିଥାଆନ୍ତି। ପୁଣି ଥରେ ଶିବଂକୁ ଆସକ୍ତ କରିବାକୁ ମହାଶକ୍ତି ହିମାଲୟଂକ କନ୍ୟା ରୂପେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି।

ପାର୍ବତୀଂକ କଠୋର ତପସ୍ୟା ଥିଲା ଶିବଂକୁ ବର ରୂପେ ବରଣ କରିବା ପାଇଁ। ପରିଶେଷ ରେ ପାର୍ବତୀଂକ ତପସ୍ୟା ରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ଶିବ ପାର୍ବତୀଂକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ।

୩. ଶିବ ବିବାହ କୁ ନେଇ ବହୁ ଚମକପ୍ରଦ ଓ ଚର୍ଚିତ କାହାଣୀ ଶିବ ପୁରାଣ ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁରାଣ ରେ ରହିଛି। ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ ପାର୍ବତୀଂକ ନିଷ୍ଠା ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ ଶିବ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିକୃତ ରୂପ ଗ୍ରହଣ କରି ବର ବେଶରେ ଆସିଥିଲେ। ତାଂକର ବିକୃତ ଓ ବିଭତ୍ସ ବେଶ ବର୍ନନା “କଳସା ଚୌତିଶା “ ରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

୪. ବରଯାତ୍ରୀ ଭାବରେ ଶିବଗଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଦ୍ଦଣ୍ଡ ଓ ଅଦ୍ଭୁତ ଭାବରେ ହିମାଲୟ ରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ। ଭୁତ, ପିଶାଚ, ଡାକିନୀ, ବେତାଳ, ନନ୍ଦୀ, ଭୃଂଗୀ, ଯକ୍ଷ ଓ କିନ୍ନର ମାନେ ବରଯାତ୍ରୀ ଭାବେ ଯାଇଥିବାରୁ ତାହା ଏକ ବିଚିତ୍ର ଶୋଭାଯାତ୍ରା ରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ସେହି ସ୍ମୃତିରେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଶିବ ବର ଯାତ୍ରା ରେ ଅଦ୍ଭୁତ ଚରିତ୍ର ଓ ବେଶ ଭୂଷା ର ଚରିତ୍ର ମାନଂକୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

୫. ସମ୍ବଲପୁର୍ ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ ଯାତ୍ରାରେ ଲୋକ ପରମ୍ପରା ଓ ଶାସ୍ତ୍ରିୟ ପରମ୍ପରା ର ସୁନ୍ଦର ମିଶ୍ରଣ ଘଟିଥାଏ। ବିବାହ ଉତ୍ସବ ରେ ଲୌକିକ ପରମ୍ପରା ର ପ୍ରଭାବ ଏତେ ବେଶୀ ଯେ ଶିବ ଓ ପାର୍ବତୀ ସାଧାରଣ ବର କନ୍ୟା ପାଲଟି ଯାନ୍ତି।

୬. ୪୦୦ ବର୍ଷ ତଳେ ଚୌହାଣ ରାଜା ଅଜିତ ସିଂ ଏହି ପରମ୍ପରା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଶିବ ଓ ଶକ୍ତି ପରମ୍ପରା ସହ ଆଦିବାସୀ ପରମ୍ପରାକୁ ସମନ୍ବିତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି ଯାତ୍ରାରେ ସବୁ ବର୍ଗ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ଵ ରହିଛି। ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ଲିଂଗଗତ ବୈଷମ୍ୟ ଏହି ଯାତ୍ରା ରେ ବିଲକୁଲ୍ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ନାହିଁ।

୭. ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ ଯାତ୍ରାରେ ତୃତୀୟ ଲିଂଗ ବା କିନ୍ନର ମାନେ ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥାନ୍ତି। ପଶିମ ଓଡିଶାରେ ଏହି କିନ୍ନର ମାନଂକୁ ରଂଗ ବୋଲି କୁହା ଯାଇଥାଏ। ବର ଯାତ୍ରା ଓ ବିବାହ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ରେ କିନ୍ନର ମାନେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି।

୮. ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ ଯାତ୍ରାରେ ସାଧାରଣ ବିବାହ ଉତ୍ସବ ପରି ଥାଳ ଉଠା, ଦେବ ନିମନ୍ତ୍ରଣ, ଗୁଆ ଗୁଣ୍ଡା , ପତରପେଣ୍ଡି, ମଂଗନ, ଗଣଶନ, ବରଯାତ୍ରା, ହାତ ଗନ୍ଥୀ, କନ୍ୟା ଦାନ ଓ ବିଦାୟୀ ପରି ଲୌକିକ ଆଚାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ସମ୍ବଲପୁର୍ ର ନନ୍ଦ ପଡା ଓ ଝାଡୁଆ ପଡା ସମେତ ଓଡିଶାର ପୁର ପଲ୍ଲୀ ରେ ଏହି ଯାତ୍ରା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ।

ଲିଂଗରାଜ ମନ୍ଦିର ଓ ପୁରୀ ଶ୍ରୀ ମନ୍ଦିର ରେ ମଧ୍ୟ ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ ଯାତ୍ରା ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ।

୯. ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ ଯାତ୍ରା ର ଶୋଭା ଯାତ୍ରା ତଥା ସୁଦୃଶ୍ୟ ପରଭା ଦେଖିବାକୁ ଲୋକ ଭିଡ ଜମିଥାଏ। ଲୋକ ନୃତ୍ୟ, ଲୋକ କଳା ଓ ବ୍ୟାବସାୟିକ କଳା ର ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ବୟ ଫଳରେ ଏହି ଶୋଭା ଯାତ୍ରା ଅନୁପମ ଦିଶେ।

୧୦. ସମ୍ପ୍ରତି ନୁଆ ଓ ପୁରୁଣା ପରମ୍ପରା ର ସଂଗମ ଭାବରେ ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ ଯାତ୍ରାକୁ ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହା ସଂଗମ ବୋଲି ଆମେ କହି ପାରିବା।

ଓଡିଶା ଡଟ କମ

ନିଉଜ ଡେସ୍କ

ଓଡ଼ିଶାର ଚାଲିଚଳଣି, ଆପଣାପଣିଆ ତଥା ଓଡ଼ିଆ ପରମ୍ପରାର ନିରୁତା ଛବିଟିଏ ଏବେବି ଲୁଚିରହିଛି ଗାଁରେ । ଗାଁଟିଏ ବଡ଼ ହେଉ କିମ୍ବା ଛୋଟ, ଜଣାଶୁଣା ହେଉ କିମ୍ବା ବିଛିନ୍ନାଂଚଳର ଦୂର କେଉଁ ଏକ ଗାଁ । ସବୁ ଗାଁର ରହିଛି ଅନେକ କାହାଣୀ ବୁଢ଼ୀମାର ଗପ ପରି ।

ନିରୋଳାରେ କେବେ ବସିଥିଲେ ଏଇ କାହାଣୀ ହାତଠାରି ଡାକେ ତାରି କୋଳକୁ ।ଆଉ ଏମିତି ଏକ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ନେଇ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଘରୋଇ ଚାନେଲ ଇଟିଭି ଓଡ଼ିଆରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ “ଛୋଟ ମୋର ଗାଁ’ଟି” ।

ଦଶ ବର୍ଷରୁ ଉଦ୍ଧ୍ୱର୍ ସମୟ ପାଇଁ ସଫଳତାର ସହିତ ପ୍ରସାରିତ ହେବାପରେ ଗତ କିଛି ବର୍ଷଧରି ସାମୟିକ ଭାବେ ଦୂରେଇଯାଇଥିବା  ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ “ଛୋଟ ମୋର ଗାଁ’ଟି” ଆସନ୍ତା ମେ ମାସରେ ପୁଣି ଫେରୁଛି ଟିଭି ପରଦାରେ “ଇଟିଭି ନ୍ୟୁଜ୍ ଓଡ଼ିଆ”ରେ ।

ଗାଁର ମନଛୁଆଁ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଦର୍ଶକଙ୍କ ସାମନାକୁ ଆଣିବା ଚ୍ୟାନେଲ ଗାଁକୁ ପଠାଉଛି ଲୋକପ୍ରିୟ ଅଭିନେତା ତଥା ଟେଲିଭିଜନ ଉପସ୍ଥାପକ ଅଶ୍ରୁମୋଚନ ମହାନ୍ତିଙ୍କୁ  ।

ଏହି ନୂତନ ସଂସ୍କରଣ କେବଳ ଗାଁର ସଂସ୍କୃତି, ଗୈାରବ କିମ୍ବା ଐତିହରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ । ବରଂ ଗାଁର ଉନ୍ନତିରେ ବାଧାସାଜୁଥିବା ସମସ୍ୟାକୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ବେଳେ ଏହାର ତୁରନ୍ତ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ଦାବି ରଖାଯିବ ବୋଲି ଏହାର ପ୍ରଯୋଜକ କହିଛନ୍ତି ।

ସବୁଠୁ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କଥା ହେଉଛି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ନିର୍ମାଣ ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଛନ୍ତି ଲୋକପ୍ରିୟ ରୋଷେଇ ଭିତ୍ତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ “ପୁଣ୍ଟୁନନାଙ୍କ ପେଟ ଯାତ୍ରା”, ଏବଂ ନବକଳେବର ଅଧାରିତ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ପ୍ରାମାଣିକ ଧାରାବାହିକ “ଦେବତା ହୋଇଲେ ମରଇ”ର ନିର୍ମାତା ତଥା ଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ୟତମ ଅଗ୍ରଣୀ ପ୍ରଡକ୍ସନ ସଂସ୍ଥା “ଲାଇଟହାଉସ୍” ।

ଚିତ୍ତ୍ରୋଳନରେ ଚମତ୍କାରିତା ତଥା ଜାତୀୟସ୍ତରର ସଂପାଦନା ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଥିବା ଏହି ପ୍ରଯୋଜନା ସଂସ୍ଥା ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚମାନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଦେଇଆସିଆସିଛି ।

ଗାଁର ସୈାନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ଟିଭି ପରଦାରେ ନିଖୁଣ ଭାବରେ ଦୃଶ୍ୟାୟନ କରିବାରର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ରଖୁଥିବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆସନ୍ତା ମେ ୧ ତାରିଖରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରବିବାର ସଂନ୍ଧ୍ୟା ୮ଟାରେ ପ୍ରସାରିତ ହେବ ବୋଲି ଚ୍ୟାନେଲର ସଂପାଦକ ଭକ୍ତ ତ୍ରିପାଠୀ ସୁଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ପୂର୍ବବତ୍ ଦର୍ଶକମାନଙ୍କ ପାଖରେ “ଛୋଟ ମୋର ଗାଁ’ଟି” ଆଦୃତ ହେବ ବୋଲି ସେ ଆଶା ରଖିଛନ୍ତି ।

ଓଡିଶା ଡଟ କମ

ନିଉଜ ଡେସ୍କ

କେଦାର ମିଶ୍ର

ସମ୍ପ୍ରତି ପୁରୀ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ଜଗମୋହନ ଅବସ୍ଥା ଯାହା ଏହା ଯେ ଦିନେ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର ଭଳି ଭୁଷୁଡ଼ି ପଡ଼ିବ, ସେହି ଆଶଙ୍କାକୁ ଏଡ଼େଇ ଦେଇ ହେବ ନାହିଁ । ଏକଥା କହିଛନ୍ତି ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ମରାମତି ସହ ସଂପୃକ୍ତ ଜଣେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଇଞ୍ଜିନିୟର୍ ଶ୍ରୀ ମିତ୍ର ।

ତାଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟରୁ ଯେଉଁ ଉଦବେଗ ଓ ଉତ୍ତେଜନା ବାରି ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା, ତା’ର ପ୍ରଭାବ ଏବେ ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିରେ ଅନୁଭୂତ ହେଉଛି । ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକଜୀବନରେ ସବୁପ୍ରକାର ବାଦ-ବିସମ୍ବାଦକୁ ପଛରେ ପକାଇ ଜଗନ୍ନାଥ ସବୁବେଳେ ଆମ ସାମାଜିକ ବିତର୍କର ନାଭିକ୍ଷେତ୍ରରେ ବିରାଜମାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ରାଜ୍ୟରେ ଯେତେ ଯାହା ଘଟୁ ପଛେ, ତା’କୁ ନେଇ ଆମ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଖୁବ୍ ବେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦେଖାଦିଏ ନାହିଁ । ହେଲେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଛୋଟରୁ ଛୋଟ ଘଟଣା ମଧ୍ୟ ଆମକୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରିପକାଏ । ୨୦୧୫ ବର୍ଷଟି ସାରା ଆମେ ନବକଳେବରକୁ ନେଇ ତର୍କ ବିତର୍କରେ ମାତିଲୁ । ଦାରୁଠାବ, ଦାରୁ ଛେଦନ, ବ୍ରହ୍ମ ବିଭ୍ରାଟ ଇତ୍ୟାଦି ବହୁ ଅଦ୍ଭୁତ ଶବ୍ଦ ଆମ ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ କବଳିତ କଲା ।

ଏହି ସମୟରେ ଆଉ କେତେ କଥା ଘଟିଥିଲା, ତାହା ଆମର ଆଉ ମନେ ନାହିଁ । ପ୍ରାୟ ଲକ୍ଷେ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଚିଟ୍ ଫଣ୍ଡ୍ ଦୁର୍ନୀତି ସମ୍ପର୍କରେ ଆମ ଚର୍ଚ୍ଚାର ପରିସର ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ । ସେହିପରି କୋଇଲା ଓ ଲୁହାପଥର ଖଣି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଚୁର ଦୁର୍ନୀତି ହୋଇଥିବା କଥା ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣିଛୁ । ଏହାକୁ ନେଇ ଶାହା କମିଶନ ଯେଉଁ ତଦନ୍ତ ରିପୋର୍ଟ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଏବେ ଶୀତଳଭଣ୍ଡାରରେ ପଡ଼ିଛି ।

ତା’କୁ ନେଇ ଆମର କୌଣସି ଚର୍ଚ୍ଚା ବା ଆଲୋଚନାନାହିଁ । ତେବେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପ୍ରସଙ୍ଗ୍ ଉଠିଲେ, ଆମେ ବେଶ୍ ମୁଖର ।

ଜଗନ୍ନାଥ ଯେହେତୁ ଓଡ଼ିଶାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଜୀବନର ଚାଳିକା ଶକ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ନେଇ ଅଧିକ ଆଲୋଚନାହେବାରେ କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନାହିଁ । ହେଲେ ଜଗନ୍ନାଥ ହିଁ ସବୁକିଛି ଓ ତାଙ୍କୁ ନେଇ ଆମର ରାଜନୀତି, ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜ ଗତିଶୀଳ ବୋଲି ଭାବିବା ଆଧୁନିକ ସମୟରେ ଏକ ଭୟଙ୍କର ସଂକଟର ସୂଚନା ଦେଉଛି ।

ଗତ ବର୍ଷେ ଭିତରେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ନେଇ କେତେ କଥା ଆମେ ଚିନ୍ତା କରି ସାରିଲେଣି । ପ୍ରଥମେ ନବ କଳେବରର ଉତ୍ତେଜନା ଆସିଲା ଓ ଗଲା । ନବକଳେବର ସମୟରେ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ହଜାର ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ପାଣି ଭଳି ବୁହାଇ ଦିଆଗଲା । ତା’ର ହିସାବ ମାଗିବାକୁ କାହାର ସାହସ ନାହିଁ!

ପୁରୀ – ଭୁବନେଶ୍ୱର ରାସ୍ତା ନବକଳେବର ସମୟରେ ସରିବା କଥା, ଅଥଚ ଆଜି ଯାଏ ଏହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏକ ଅଧୁରା ରାସ୍ତାରେ ଯା’ ଆସ କରିବା ପାଇଁ ଆମେ ପ୍ରତିଦିନ ମୋଟା ଅଙ୍କର ଟିକସ ଦେଉଛୁ । ରାସ୍ତା କାମ ନ ସାରି ଟୋଲ୍ ଟିକସ ଆଦାୟ କରିବାର ଭ୍ରଷ୍ଟାଚାର ବିରୋଧରେ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆମ ପାଟିରୁ ପଦେ କଥା ବାହାରି ନାହିଁ ।

ନବକଳେବର ସମୟରେ ଯେତେପ୍ରକାର ବିଭ୍ରାଟକୁ ନେଇ ଆମେ ହୋ-ହଲ୍ଲା କଲେ, ତା’ର କିଛି ସମାଧାନ ଘଟିଲା କି ! ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବା ଅବାନ୍ତର । ଯାହା ଯେତେବେଳେ ଘଟିଲା, ତା’କୁ ନେଇ ଆମେ ଉତ୍ତେଜିତ ହେଲେ ଓ କିଛିକ୍ଷଣ ପରେ ତା’କୁ ଭୁଲିଗଲେ । ଏହା ହେଉଛି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ମୌଳିକ ଗୁଣ ।

ଆମର ଭୁଲିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାଟି ମନେ ରଖିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାଠାରୁ ଅଧିକ ତୀବ୍ର । ଆମେ ଇତିହାସକୁ ମନେ ରଖି ପାରୁନା । ଛୋଟ ଛୋଟ ଘଟଣାକୁ ଆମେ ଐତିହାସିକ ବୋଲି ଭାବୁ ଓ ଅଳ୍ପ ସମୟ ପରେ ତା’କୁ ଭୁଲିଯାଉ । ନବକଳେବର ବିଭ୍ରାଟ ତା’ର ଏକ ସୁନ୍ଦର ଉଦାହରଣ । ବ୍ରହ୍ମ ବିଭ୍ରାଟ ଆଜି ଆମ ପାଇଁ ଆଉ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ନୁହଁ ।

ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ସଂସ୍କାର ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ଆମ ଚର୍ଚ୍ଚାର ପରିସରରେ ଆଉ ନାହିଁ । ତା’ପରେ ଆସିଲା ପୁରୀରେ ଇସ୍କନର ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ।

ଅନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅ ଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂଗଠନ ଇସ୍କନ ପୁରୀରେ ଏକ ବଡ଼ ମନ୍ଦିର କରିବ ବୋଲି ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଲା । ଇସ୍କନ ମନ୍ଦିରର ଉଚ୍ଚତାକୁ ନେଇ ଆମେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ଉଚ୍ଚତା ଉପରେ ସନ୍ଦେହ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲୁ । ଆମକୁ ଲାଗିଲା ପୁରୀରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରଠୁ ଯଦି ବଡ଼ ମନ୍ଦିରଟିଏ ଗଢାଯାଏ, ତାହା ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ଅପମାନ ହେବ ।

ତା’କୁ ନେଇ ଢେର ଦିନ ଆମେ ଚର୍ଚ୍ଚାରେ ମାତିଲୁ । କୋର୍ଟ କଚେରୀ ଯାଏ ମାମଲା ଗଲା । ମାନ୍ୟବର ଅଦାଲତ ଇସ୍କନ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ଉପରେ ରହିତାଦେଶ ଦେଲେ । ଏହି ଚର୍ଚ୍ଚାବେଳେ ଯେଉଁ ହାସ୍ୟାସ୍ପଦ ଯୁକ୍ତି ସବୁ ଦିଆଗଲା, ତା’ର କୌଣସି ବୈଜ୍ଞାନିକ ବା ସାଂସ୍କୃତିକ ଅ ।ଧାର ନଥିଲା ।

ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀର ଯେଉଁ ମୌଳିକତା ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି, ତା’ର କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ । ଆଧୁନିକ ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର କୌଣସି ତୁଳନା କଲା ଭଳି ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ଭବପର ହେବ ନାହିଁ । ଯେଉଁମାନେ କଳା ଓ ଇତିହାସର ମର୍ମଜ୍ଞ, ସେମାନେ ଭଲଭାବରେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ଆଧୁନିକ ବାସ୍ତୁକଳାରେ ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିର କଳାର ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ନୁହଁ ।

ଇସ୍କନ ଅତିବେଶୀରେ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ସୌଧ ନିର୍ମାଣ କରିପାରିବ । ତା’ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର କଦାପି ହେବନାହିଁ । ତା’କୁ ନେଇ ଏତେ ଉଦ୍ବିଗ୍ନ ହେବା ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଏହାକୁ ନେଇ ଉତ୍ତେଜନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସବୁଠୁ ହାସ୍ୟାସ୍ପଦ ବିଷୟ ।

ତା’ପରେ ଏବେ ଜଗମୋହନ ପ୍ରସଙ୍ଗ । ପ୍ରାୟ ୮୦୦ ବର୍ଷ ତଳେ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିବା ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ଅବକ୍ଷୟ ଦେଖାଦେବା ସ୍ୱାଭାବିକ । କେଉଁଠି କେଉଁଠି ପଥର ଖସିବା, ଫାଟ ଦେଖାଦେବା ଏକ ସ୍ୱାଭାବିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା । ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଦାୟିତ୍ୱ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଏଏସ୍ଆଇ ବା ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା ହାତରେ ରହିଛି ।

ଏହି ସଂସ୍ଥା ମନ୍ଦିର ସଂରକ୍ଷଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେତେ ଦାୟିତ୍ୱବାନ, ତା’ର ଉଦାହରଣ ଆମେ କୋଣାର୍କରେ ଦେଖିଛୁ । କୋଣାର୍କକୁ ଏକ ବନ୍ଦୀଶାଳା ଭାବେ ଏଏସ୍ଆଇ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି । କୋଣାର୍କର ଭଗ୍ନ ମୁଖଶାଳାରେ ଯେଉଁସବୁ କଳାକୃତି ରହିଥିଲା, ତା’କୁ କ୍ରମଶଃ ଅପସାରଣ କରି ନିଦା ପଥରର ଏକ ନିରସ ଦେଉଳ ଭାବରେ ଏବେ କୋଣାର୍କ ଠିଆ ହୋଇଛି ।

ବହୁ ପୁରୁଣା କଳାକୃତି ଏବେ କୋଣାର୍କ ଗାତ୍ରରୁ ଉଭେଇ ଯାଉଛନ୍ତି । ସେ ସମ୍ପର୍କରେ କେହି କେବେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରୁନାହାନ୍ତି । ୩୦ ବର୍ଷ ତଳେ କୋଣାର୍କ ଯାହା ଥିଲା, ଆଜି ତାହା ହୋଇ ରହିନାହିଁ । ସଂରକ୍ଷଣ ନାଁରେ ଏଏସ୍ଆଇ କୋଣାର୍କକୁ ତିଳ ତିଳ କରି ହତ୍ୟା କରୁଛି । ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାହାର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହେଉଛି ବୋଲି କହି ହେବନାହିଁ ।

ଜଗମୋହନରେ ଫାଟ ରହିଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ଏହାର ମରାମତି ପାଇଁ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ତତ୍ପରତା ଦେଖାଇବା କଥା, ତାହା ମୂଳରୁ ଦେଖାଯାଇନାହିଁ । ଯାହାଫଳରେ ଆଜି ନେଡ଼ିଗୁଡ଼ କହୁଣୀକୁ ବୋହିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ଯଦି କିଛି ହୋଇଯାଏ, ତାହା ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ହେବ ଓ ଏହି ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଲାଗି ଭାରତ ସରକାର ଦାୟୀ ରହିବେ ।

ମନ୍ଦିରର ନିୟମିତ ସର୍ବେକ୍ଷଣ, ମରାମତି ଓ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଏଏସ୍ଆଇର ଦାୟିତ୍ୱ । ଓଡ଼ିଶାର ସବୁଠୁ ଅଧିକ ମନ୍ଦିର ତଥା ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ରହିଥିବାବେଳେ ଏଏସ୍ ଆଇର କୌଣସି ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀ ଓଡ଼ିଶାରେ ରହି କାମ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ମଧ୍ୟ ଖୁବ୍ ବେଶୀ ସଚେତନ ଥିଲା ଭଳି ମନେ ହେଉନାହିଁ ।

ମନ୍ଦିର ପରିଚାଳନା ଦାୟିତ୍ୱ ରାଜ୍ୟସରକାରଙ୍କ ହାତରେ ଥିବାବେଳେ ଦେଉଳ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣର ଦାୟିତ୍ୱ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ହାତରେ ରହିଛି । ତେଣୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କର ଦାୟିତ୍ୱ ହେଉଛି ଭାରତ ସରକାରଙ୍କୁ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ନିୟମିତ ଅବଗତ କରାଇବା । ଅନେକ ସମୟରେ ଲାଗୁଛି, ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଓ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏଠି ପରସ୍ପର ଉପରକୁ ଦୋଷ ଦେବା ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ।

ଜଗନ୍ନାଥ ରାଜନୀତିର ପଶାପାଲି ନୁହଁନ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ନେଇ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ରାଜନୀତି କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବା ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଗୁଡ଼ିକ ଏଥିରୁ ନିବୃତ୍ତ ରହିବା ଦରକାର । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଉପରେ ଲୋକଙ୍କର ଆସ୍ଥା ରହିଛି ବୋଲି ସେହି ଆସ୍ଥାର ରାଜନୀତିକରଣ ଯଦି କରାଯାଏ, ତା’ର ପ୍ରଭାବ ସେହି ଆସ୍ଥା ଉପରେ ହିଁ ପଡ଼ିବ ।

ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ କ୍ଷମତା ଲାଳସା ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ରତ୍ନ ସିଂହାସନରେ ବସିନାହାନ୍ତି । ସେ ସାଧାରଣ ମଣିଷର ଠାକୁର । ତାଙ୍କୁ ଅସାଧାରଣ ରାଜନୈତିକ କ୍ଷମତାର କେନ୍ଦ୍ର ଭାବରେ ଗଢି ତୋଳିବା ପାଇଁ ରାଜନେତା ଓ ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କର ଅଶ୍ଲୀଳ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ସବୁବେଳେ ଅବ୍ୟାହତ ରହିଛି ।

ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଯେତିକି ତୀବ୍ରତର ହେଉଛି, ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ନେଇ ସାଧାରଣ ଓଡ଼ିଆର ଆସ୍ଥା ସେତିକି ସଂକଟ ଅ।ଡ଼କୁ ଠେଲି ହେଇଯାଉଛି । ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଓ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ନେଇ ଅଧିକ ବିତର୍କ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ମନ୍ଦିର ପରିଚାଳନା ଓ ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ଅଧିକ ଧ୍ୟାନ ଦେଲେ, ଲୋକେ ଉପକୃତ ହୁଅନ୍ତେ ।

ତାହା ନ କରି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ସାମାଜିକ ବିତର୍କର ପେଣ୍ଡୁ ଭାବରେ ଯେଉଁମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତିର ସଂରକ୍ଷକ ନୁହନ୍ତି, ବରଂ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜଗନ୍ନାଥ ଅଧିକ ନିନ୍ଦିତ ହେଉଛନ୍ତି ।

ପୁରୀ, ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଓ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଭବକୁ ସାଇତି ରଖିବାର ଦାୟିତ୍ୱକୁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଚାଲବାଜିର ରୂପ ଦେଉଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଯଦି ଚିହ୍ନି ନ ପାରିବ, ତାହା ହେଲେ ସେଇଟା ଜାତିର ହିଁ କ୍ଷତି ।

ନିଉଜ ଡେସ୍କ

କେଦାର ମିଶ୍ର

ରଂଗ, ରେଖା ଓ ଛାୟା ମିଶି ଏକ ଅପୂର୍ବ ମାୟା ର ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଦେଖିବାର ସୁଯୋଗ ଆପଣ ହରେଇଚନ୍ତି ଯଦି ଆପଣ ନିକଟରେ ଆୟୋଜିତ ଓଡିଶା ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ଛାୟା ପ୍ରତିଛାୟା ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ବୁଲି ଦେଖି ନାହାନ୍ତି ।

୧୯୩୬ ମସିହା ରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିବା ପ୍ରଥମ ଓଡିଆ ସିନେମା ‘ସୀତା ବିବାହ’ ଠୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୧୯୯୦ ଦଶକ ଯାଏ ଓଡିଆ ସିନେମା ର ବର୍ଣମୟ ଯାତ୍ରା କୁ ଦେଖିବା ଲାଗି ସିନେମାର ରୂପେଲି ପରଦା ନୁହଁ ବରଂ ସିନେମା ପୋଷ୍ଟର ମାଧ୍ୟମରେ ଇତିହାସର ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ସ୍ଵରୂପ କୁ ଦେଖେଇବା ଲାଗି ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀର ପରିକଳ୍ପନା କରା ଯାଇ ଥିଲା ।

ବିଶିଷ୍ଟ ସିନେମା ଗବେଷକ ତଥା ସିନେ ସମୀକ୍ଷକ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଓଂକ ପ୍ରଚୁର ପରିଶ୍ରମ, ଏକନିଷ୍ଠ ଗବେଷଣ। ଓ ନିରନ୍ତର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହର ଆଗ୍ରହ ର ଫଲଶ୍ରୁତି ହେଉଚି ଏହା ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ।

ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଓଡିଆ ସିନେମା ଗୀତ ଓ ଇତିହାସକୁ ନେଇ କେତୋଟି ଚମତ୍କାର ବହି ଲେଖିସାରିଚନ୍ତି. ତେବେ ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ରେ ଓଡିଆ ସିନେମା ର ବହୁ ପୋଷ୍ଟର ଆମେ ଦେଖିଚୁ ଯାହା କେବଳ ବ୍ୟବସାୟିକ ପ୍ରୋମୋ ନୁହଁ , ଏହି ସବୁ ଛବି ର ଚିରନ୍ତନ କଳା ମୂଲ୍ୟ ରହିଚି ।

‘କା’ ‘ଅସ୍ତରାଗ’ ‘ଭାଇ ଭାଉଜ’ ‘ମଲା ଜହ୍ନ’ ଶେଷ ଶ୍ରାବଣ ଇତ୍ୟାଦି ସିନେମା ର ପୋଷ୍ଟର ଅନେକାଂଶରେ ଆଧୁନିକ ଛବି ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବହନ କରନ୍ତି ।

୧୯୩୬ ରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିବା ପ୍ରଥମ ସିନେମା ଫିଲ୍ମ ଜଗତରେ ପ୍ରଥମ ଓଡିଆ କଥାକୁହା ଚଳଚିତ୍ର ମୋହନ ସୁନ୍ଦର ଦେବ ଗୋସ୍ଵାମୀଙ୍କର ସୀତା ବିବାହ ଓଡିଶାର ନୂତନ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସିନେମା , ପୁରୀରେ ଆତ୍ମ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ସୂଚନା ବହନ କରୁଥିବା ‘ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା’ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ର ବିଜ୍ଞାପନକୁ ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ର ଆଦ୍ୟ ଦଲିଲ ବୋଲି କୁହାଯାଇ ପାରେ ।

ସିନେମା ର ମୁଖଶାଳା ଭାବରେ ପୋଷ୍ଟର ଗୁଡିକର ନିଜସ୍ଵ ଭୂମିକା ରହିଚି ଓ ୧୯୩୬ ରୁ ୧୯୯୦ ଯାଏଁ ଓଡିଆ ସିନେମା ର ମୌଳିକତା, ରୁଚିବୋଧ, କଳାତ୍ମକ ଚିନ୍ତନର ଯେଉଁ ଚମତ୍କାର ଧାରା ପ୍ରବାହ ତାର ସୁନ୍ଦର ପ୍ରତିଫଳନ ଏହି ସବୁ ପୋଷ୍ଟରରେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଉଚି ।

ଲଳିତା, ‘ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ’ ‘ମହା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା’ ‘କୃଷ୍ଣ ସୁଦାମା’ ‘ଶ୍ରୀ ଲୋକନାଥ’ , ‘କେଦାର ଗୌରୀ’ ,’ତଅପୋଇ’ ଇତ୍ୟାଦି ପୌରାଣିକ ଛବି ର ପୋଷ୍ଟରରେ ଯେଉଁ ରଂଗ , ଛାୟା ଓ ରେଖା ର ବ୍ୟବହାର କରା ଯାଇଛି ସେଥିରେ ସୌନ୍ଦର୍ୟ ଓ ରହସ୍ୟ ର ମିଶ୍ରଣ କୁ ସହଜ ରେ ଉପଲବ୍ଧି କରିହୁଏ ।

ସେମିତି ସାମାଜିକ ଚିତ୍ର ସବୁରେ ବାସ୍ତବବାଦୀ ପ୍ରତୀକ ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି . ଏକଥା କହିଲା ବେଳକୁ ମନରେ ଗର୍ବ ଆସୁଛି ଯେ , ଓଡିଆ ସିନେମା ର ପୋଷ୍ଟର ଅନେକାଂଶରେ ଏକ ଭିନ୍ନ କଳାତ୍ମକ ମର୍ଯ୍ୟାଦାବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।

ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଓ ଓଡିଶା ସିନେ ସାମ୍ବାଦିକ ଫୋରମ ତରଫରୁ ଅୟୋଜିତ ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଐତିହାସିକ ତଥା ଅଗାମୀ ସମୟ ପାଇଁ ଏକ ସାଇତି ରଖିଲା ଭଳି ଅନୁଭବ ନିଶ୍ଚୟ ।

ନିଉଜ ଡେସ୍କ