କେଦାର ମିଶ୍ର
୮ ଜୁଲାଇ ଶୁକ୍ରବାର କନ୍ଧମାଳ ଜିଲ୍ଲାର କୁର୍ତ୍ତମଗଡ଼ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଗୁମୁଡୁମାହା ଗାଁରେ ଯାହା ଘଟିଲା, ତାହା ମାନବୀୟ ଇତିହାସରେ ବର୍ବରତାର ଏକ ଚରମ ଉଦାହରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।
ମାଓବାଦୀ ଏବଂ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ଅନେକ ସମୟରେ ସାଧାରଣ ଲୋକେ ପ୍ରାଣ ହରାଇ ଅ।ସିଛନ୍ତି । ୮ ଜୁଲାଇ ରାତିରେ ଗୁମୁଡୁମାହା ଗାଁରେ ପୋଲିସ୍ ଓ ମାଓବାଦୀଙ୍କ ଭିତରେ ଗୁଳି ବିନିମୟ ହେଉଥିଲା ବୋଲି ପୋଲିସ୍ ତରଫରୁ କୁହାଯାଇଛି, ଯାହାକୁ ସବୁଠୁ ବଡ଼ ମିଛ ବୋଲି ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିରେ ଆହତ ଲୋକମାନେ କହିଛନ୍ତି ।
ଦୁଇଟି ଅଟୋରେ ବସି ଗୁମୁଡୁମାହା ଗାଁ ଲୋକେ ନିକଟସ୍ଥ ବାଲିଗୁଡ଼ା ବ୍ୟାଙ୍କରୁ ଟଙ୍କା ଉଠାଇ ଓ ଚାଉଳ କିଣି ଫେରୁଥିବାବେଳେ ସେମାନେ ରାସ୍ତା ମଝିରେ ଗୁଳିକାଣ୍ଡର ଶୀକାର ହେଲେ । ଏ ହତ୍ୟାର କାରଣ ତଦନ୍ତ କଲେ ଯାଇ ଜଣାପଡ଼ିବ ବୋଲି ପୋଲିସ୍ ଓ ପ୍ରଶାସନ କହୁଛନ୍ତି ।
ମାଓବାଦୀଙ୍କୁ ଛକି ବସିଥିବା ଓଡ଼ିଶା ପୋଲିସର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବାହିନୀ ଏକ ସର୍ବସାଧାରଣ ରାସ୍ତାରେ ଯାଉଥିବା ଯାନ ଉପରକୁ ଗୁଳି ଚଳାଇବା ଅ।ଦୌ ଗ୍ରହଣୀୟ ଯୁକ୍ତି ନୁହେଁ ବୋଲି ମାନବାଧିକାର କର୍ମୀ ମାନେ କହୁଛନ୍ତି । ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀର କମ୍ବିଂ ଅପରେସନ୍ ପାଇଁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।
ସେହି ମାନକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ସର୍ବସାଧାରଣ ରାସ୍ତା ଓ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ଧନଜୀବନର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସବୁଠୁ ଅଧିକ ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଏ ।
ଏହି ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କଲାବେଳେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କୁ ଅପରେସନ୍ ସ୍ଥଳକୁ ନ ଯିବା ପାଇଁ ସତର୍କ କରାଇଦିଅ।ଯାଏ । ଗୁମୁଡୁମାହା ଗାଁରେ ସେ ପ୍ରକାର କୌଣସି ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇନଥିଲା ଓ ଗ୍ରାମବାସୀ ରାତିରେ ଯିବା ଆସିବା ନ କରିବାକୁ କୌଣସି ସୂଚନା ଦିଆ ଯାଇନଥିଲା।
ଗୁମୁଡୁମାହା ଗାଁ ରେ ଘଟିଥିବା ଏହି ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ସମ୍ପର୍କରେ କେତୋଟି ସତ୍ୟ ଓ ତଥ୍ୟ –
୧.ସନ୍ଧ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୮ଟାରୁ ୯ଟା ଭିତରେ ଗୁଳିକାଣ୍ଡ ଘଟିଥିବାବେଳେ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ମୃତ ଓ ଅ।ହତଙ୍କ ପାଖକୁ ସମ୍ପର୍କୀୟମାନଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ନଥିଲେ ବୋଲି ଗାଁ ଲୋକେ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି । ଏଠି ସୂଚନା ଦିଅ।ଯାଇପାରେ ଯେ, ଗୁଳିକାଣ୍ଡ ଗୁମୁଡୁମାହା ଗାଁଠୁ ମାତ୍ର ୨୦୦ ମିଟର ଦୂରରେ ଘଟିଥିଲା ।
ସେଠାରେ ଗାଁ ଲୋକେ ପହଂଚି ଅ।ହତମାନଙ୍କୁ ହସ୍ପିଟାଲ୍ ନେଇଥିଲେ ହୁଏତ କିଛି ଜୀବନ ବଂଚି ଯାଇପାରିଥାନ୍ତା । ପୋଲିସ୍ ସେ ସୁଯୋଗ ଦେଲା ନାହିଁ ବୋଲି କ୍ରୋଧ ମିଶା କଣ୍ଠ ରେ ଗ୍ରାମବାସୀ ଓ ଆହତ ମାନେ ଅଭିଯୋଗ ଆଣିଛନ୍ତି ।
୨.ମାଓବାଦୀ ଦମନ ଅ।ଳରେ ଗୁମୁଡୁମାହା ଗାଁରେ ସେଦିନ ପୋଲିସର ଅ।ଚରଣ ଏକପ୍ରକାର ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀଙ୍କ ପରି ଥିଲା ବୋଲି ଗାଁ ଲୋକେ କହୁଛନ୍ତି । ସବୁଠୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର କଥା ହେଉଛି ଅଟୋରେ ବସିଥିବା ମାତ୍ର ଦେଢବର୍ଷର ଶିଶୁ ଜିହଡ଼ ଦିଗାଲ୍ ନିଜ ମାଁ ର ଛାତିରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲା ।
ଶିଶୁ ଓ ମହିଲାଂକୁ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ନିରସ୍ତ୍ର ଭାବରେ ହତ୍ୟା କରିବା ମାନବୀୟ ଅଧିକାର ବିରୋଧୀ । ତେଣୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୋଲିସ୍ ବିରୋଧରେ ଶିଶୁ ହତ୍ୟା ଭଳି ଏକ ସଂଗିନ୍ ଅଭିଯୋଗ ଲାଗିଛି ।
୩. ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିବା କୁକୁଲ ଦିଗାଲ୍ (ବୟସ ପ୍ରାୟ ୫୦ ), ତିମିରୀ ମଲ୍ଲିକ , ବୃନ୍ଗୁଲି ମଲିକ୍ ଓ ମିଡିଆଲୀ ମଲ୍ଲିକ (ସମସ୍ତେ ୪୦ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ମହିଳା) ସେଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟା ରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଲେ । ସମ୍ବିଧାନ ରେ ରହିଥିବା ଜୀବନ ର ଅଧିକାର ବା Rights to Life ର ଏହା ଖୋଲା ଉଲ୍ଲଂଘନ ହୋଇଥିବା ମାନବାଧିକାର କର୍ମୀ ମାନେ କହିଛନ୍ତି ।
୪. ଏହି ଗୁଳି କାଣ୍ଡରେ ଲୁକା ମଲ୍ଲିକ , ସୁନିତା ମଲ୍ଲିକ (ମୃତ ଶିଶୁ ଜିହଡର ବାପା ଓ ମାଁ ), ବନମାଳୀ ମଲ୍ଲିକ, ତେମ୍ବୁ ମଲ୍ଲିକ, ଗିଡିସି ଦିଗାଲ, ସହଲୁ ମଲ୍ଲିକ ଓ କଜନ୍ତି ମଲ୍ଲିକ ଗୁଳିମାଡରେ ଆହତ ହୋଇ ବାଲିଗୁଡା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁର ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଚିକିତ୍ସିତ ହେଉଛନ୍ତି ।ଏଥିରୁ ଅନେକଂକ ଦେହରେ ଗୁଳି ବାଜିଛି।
୫. ଭାରତରେ ମାଓବାଦୀ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀର ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ସବୁଠୁ ଅଧିକ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ଅ।ମ ଦେଶର ସାଧାରଣ ଅ।ଦିବାସୀ, ଦଳିତ ଓ ନିରୀହ ମଣିଷମାନେ ।
ସରକାରୀ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଗତ ୨୦ବର୍ଷ ଭିତରେ ୧୩୪୯୦ ଲୋକ ପୋଲିସ୍ ମାଓବାଦୀ ସଂଘର୍ଷରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୨୬୦୬ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀର ଯବାନ୍ ଓ ଅଧିକାରୀ ଥିବାବେଳେ ପ୍ରାୟ ୩୦୦୯ ଜଣ ମାଓବାଦୀ କ୍ୟାଡର୍ ବୋଲି ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଛି ।
ବାକି ୭୭୧୯ ହେଉଛନ୍ତି ସାଧାରଣ ଜନତା । ଗୁଳି ବିନିମୟ ବେଳେ ଅତି ସାଧାରଣ ଓ ନିରୀହ ଲୋକେ ଉଭୟ ପକ୍ଷରୁ ହିଂସାର ଶିକାର ହେଉଛନ୍ତି ।
୬.ଗତ ବର୍ଷେ ଭିତରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଚାରୋଟି ଫେକ୍ ଏନ୍କାଉଣ୍ଟର୍ ରେ ସାଧାରଣ ଜନତା ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିବା ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି । ମାଓବାଦୀ ଦମନ ଅ।ଳରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କୁ ପୋକ ମାଛି ପରି ପୋଲିସ୍ ହତ୍ୟା କରୁଛି ବୋଲି ମାନବାଧିକାର ସଂଗଠନ GASS ଓ PUCL ଅଭିଯୋଗ ଆଣିଛନ୍ତି ।
୭. ଓଡିଶା ମାନବାଧିକାର କମିଶନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୂତ୍ରରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ୨୭ ଫେବୃଅ।ରୀ ୨୦୧୬ରେ ମନ୍ଦ କାଡ୍ରାକା ନାମକ ଜଣେ ଅ।ଦିବାସୀ ଯୁବକ ନିୟମଗିରି ଅଞ୍ଚଳରେ ସଲପ ଗଛ ଉପରେ ଚଢିଥିବାବେଳେ ତାକୁ ପୋଲିସ୍ ମାଓବାଦୀ ଭାବି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଏକ ମାମଲା ମାନବାଧିକାର କମିଶନରେ ବିଚାରାଧିନ ରହିଛି।
ସେହିପରି ୧୬ ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୫ ଦିନ କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା ନିଶାନଗୁଡା ଗାଁର ହରିଶଙ୍କର ନାଏକ, ଶୁକ୍ରୁ ମାଝୀ ଓ ଜୟ ମାଝୀ ଜଙ୍ଗଲରୁ ଗାଁକୁ ଫେରୁଥିବାବେଳେ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ।
୮. ଠିକ୍ ବର୍ଷେ ତଳେ ୨୬ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୫ ଦିନ କନ୍ଧମାଳ ଜିଲ୍ଲାର ପାଙ୍ଗ୍ଲା ପଦର୍ ଗାଁର ଦୁବେଶ୍ୱର ନାୟକ ଓ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ବୁଦୁଡ଼ି ନାୟକ ପାହାଡ଼ରୁ ବିଦେଶରେ ରହୁଥିବା ନିଜ ପିଲାଂକ ସହ ମୋବାଇଲ୍ ରେ କଥା ହୋଇ ଫେରୁଥିବାବେଳେ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିର ଶିକାର ହୋଇଛନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କୁ କେତେବେଳେ ମାଓବାଦୀ ସମର୍ଥକ ଓ କେବେ କେମିତି ମାଓବାଦୀ ବୋଲି ପୋଲିସ୍ କହିଛି ।
୯. ତେବେ ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟ୍ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ପୋଲିସ୍ ଏନକାଉଣ୍ଟର (ସେ ସତ ହେଉ ବା ମିଚ୍ଛ )ତଦନ୍ତ ଲାଗି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏନକାଉଣ୍ଟର ର ତଦନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଭାବରେ ହେବା ସହ ଏଥିପାଇଁ ଦାୟୀ ପୋଲିସ୍ ଅଧିକାରିଂକୁ ଅଦାଲତର ବିଚାର ପାଇଁ ଅଣାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।
୧୦. ଗୁମୁଡୁମାହା ଘଟଣାର ବିଚାର ବିଭାଗୀୟ କରାଯିବ ବୋଲି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ତୁରନ୍ତ ଘୋଷଣା କରିଥିବା ବେଳେ ଏହାର ପୋଲିସ୍ ତଦନ୍ତ ଲାଗି ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ତଦନ୍ତକାରୀ ଦଳ ମଧ୍ୟ ଗଠନ କରିଛନ୍ତି । ତେବେ ତଦନ୍ତକାରୀ ଦଳର ମୁଖିଆ ଭାବରେ ବରିଷ୍ଠ ପୋଲିସ୍ ଅଧିକାରୀ ମହେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପ୍ ନିଜେ ଅନେକ ଅଭିଯୋଗରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବୋଲି ଏବେ ମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି . ଏହି ଘଟଣାରେ ଓଡିଶାର ରାଜନୀତି ମଧ୍ୟ ସରଗରମ ହୋଇ ଉଠିଛି ।
କଂଗ୍ରେସ୍ ଓ ବିଜେପି ଏହାକୁ ରାଜ୍ୟ ପ୍ରାୟୋଜିତ ଆଦିବାସୀ ହତ୍ୟା ବୋଲି କହୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟଜନକ ଘଟଣାରେ ତଦନ୍ତ କରି ଉପଯୁକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ।ନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ବୋଲି ଶାସକ ବିଜେଡି ତରଫରୁ କୁହାଯାଇଛି ।
ଅରକ୍ଷିତ ମଲ୍ଲିକ ନାମକ ଗ୍ରାମର ଜଣେ ଦଳିତ ଭକ୍ତଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ ୧୯୬୬ ରେ ବନଯାଗ ଯାତ୍ରୀ ଦଳ ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ଦାରୁ ବୋଲି ଚିହ୍ନଟ କରି ପରେ ଖାରଜ କରିଥିଲେ । ସେବେଠାରୁ ସେ ଓ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ଗାଁର ଅନ୍ୟ ଦଳିତ ପରିବାରଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରି ଆସୁଛନ୍ତି ।