ମୃତଦେହ

କେଦାର ମିଶ୍ର

ଦାନ ମାଝୀ ଅ।ଜି ଓଡିଶାରୁ ବାହାରି ଗୋଟେ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ, ଅନେକ କବିତା ଓ କାହାଣୀର ନାୟକ, ଅନେକ ଖବରର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ, ଅନେକ ରାଜନୀତିର ବିଷୟ ବସ୍ତୁ ।

ଦାନ ମାଝୀ ଯେଉଁ ରାତିରେ ନିଜ ମୃତ ସ୍ତ୍ରୀକୁ କାନ୍ଧରେ ପକେଇ ରାସ୍ତା ଚାଲିବା ଅ।ରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ସେ ରାତି ତାଙ୍କ ଜୀବନରେ ଗୋଟେ ବଡ଼ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସଂକେତ ଅ।ଣିଥିଲା ।

ଦାନ ମାଝୀ ଅ।ମକୁ ଯାହା ଜଣେଇବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ, ତାକୁ ଅ।ମେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲୁ । ତେବେ ଇତି ମଧ୍ୟରେ ଦାନ ମାଝିଂକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବିଧାନସଭାରେ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିବା ରାଜ୍ୟ ସରକାର କିନ୍ତୁ ଟିକେ ଅଧିକ ସଚେତନ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ଏ ପ୍ରସଂଗରେ ରାଜ୍ୟରେ କିଛି ନୁଆ ଯୋଜନା ତିଆରି ହୋଇଛି ଓ ଏହିପରି ଲଜ୍ଜାଜନକ ସ୍ଥିତି ଏଡାଇବାକୁ ଆଜି ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । ସେ ସମ୍ପର୍କରେ କେତୋଟି ପ୍ରମୁଖ ବିନ୍ଦୁର ଆଲୋଚନା –

୧. ଦାନ ମାଝୀ ଘଟଣା ପରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଂକ ଚେତା ପଶିଛି ଓ ସରକାର ରାଜ୍ୟର ସବୁ ଡାକ୍ତରଖାନା ଗୁଡିକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ପଠାଇଛନ୍ତି । ଏଥିରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବି ମୃତଦେହ ପ୍ରତି ଅବହେଳା କରାଯିବନି । ସମ୍ପୂଣ୍ଣ ବିଧି ମୁତାବକ ମୃତଦେହର ଅନ୍ତିମ ସଂସ୍କାର ହେବ ।

୨.ଡାକ୍ତରଖାନା ର ମେଡିକାଲ୍ ଅଫିସର ମୃତ ରୋଗୀଙ୍କ ଅନ୍ତିମ ଚେକଅପ୍ ପରେ ରୋଗୀକୁ ମୃତ ଘୋଷଣା କରିବେ। ମୃତଦେହ ହସପିଟାଲରୁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଡେଥ୍ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରାରରେ ନାଁ ଦରଜ କରିବେ । ଏଥିସହ ରୋଗୀ ମୃତ୍ୟୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ସହ କୌଣସି ଆଇନଗତ ଜଟିଲତା ଥିଲେ ସ୍ଥାନୀୟ ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନକୁ ଜଣାଇବେ।

୩. ମୃତଦେହ ପରିବହନ ପାଇଁ ପାଂଠି ସମସ୍ତ ଥାନାକୁ ଯୋଗାଇଦିଆଯିବ । ସହରାଂଚଳରେ ୧ ହଜାର, ଗ୍ରାମାଂଚଳରେ ୧୫ ଶହ ଏବଂ ବିଶେଷଘଟଣାରେ ୨ ହଜାର ଟଂକା ଯୋଗାଇଦିଆଯିବ । ଏପରିକି ଶବର ଅନ୍ତିମ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ପରିବାର ଟଂକା ମାଗିଲେ ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ତାହା ଯୋଗାଇଦେବେ। ଜିଲ୍ଲାପାଳ, ଏସପି, ସିଡିଏମଓ, ମେଡିକାଲ ଅଧିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଏ କଥା ଜଣେଇ ଦିଆଯାଇଛି ।

୪.ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ୱେ ମୃତ ଲୋକ ପ୍ରତି ଅ।ମର ସାମାଜିକ ଓ ପାରିବାରିକ ଅବଧାରଣା ବଦଳୁନାହିଁ। ଯିଏ ମଲା ସିଏ ଗଲା ବୋଲି ଏକ ଅ।ପ୍ତବଚନ ଓଡ଼ିଅ।ରେ ରହିଛି । ଶବକୁ ନେଇ ଅ।ମ ଭିତରେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଘୃଣା ଓ ଅବଜ୍ଞାର ଭାବ । ଶବକୁ ନେଇ ଜାତି, ଧର୍ମ, ଗୋତ୍ର ଓ ପରିବାରର ଅନେକ ବନ୍ଧନ । ଶବ ସାଙ୍ଗେ ସାଙ୍ଗେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଏ । ତାକୁ କେହି ଛୁଇଁବେ ନାହିଁ । ଯିଏ ଛୁଇଁବ, ସିଏ ମାରା ହୋଇଯିବ । ତେଣୁ ଅନେକାଂଶରେ ଶବକୁ ଉଠାଇବା ପାଇଁ ଲୋକ ମିଳନ୍ତି ନାହିଁ ।

୫. ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଶବ ସତ୍କାର ଓ ଶବ ପରିବହନ ପାଇଁ ଦୁଇଟି ବଡ଼ ଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି । ଗୋଟିଏ “ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ଯୋଜନା’ ଓ ଅନ୍ୟଟି “ମହାପ୍ରୟାଣ’ ଯୋଜନା ।

ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ଯୋଜନାରେ ଗତ ଦୁଇବର୍ଷ ଭିତରେ ସରକାର ୧୪,୭୩,୦୧,୯୬୦ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରି ସାରିଲେଣି । ଏହାଦ୍ୱାରା ୭୯,୮୦୬ ପରିବାର ଉପକୃତ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ତଥ୍ୟରୁ ଜଣାପଡୁଛି । ତେବେ ଏହି ଯୋଜନାର ସର୍ବାଧିକ ଲାଭ ପୁରୀ ସ୍ୱର୍ଗଦ୍ୱାରଠାରେ ଦିଅ।ଯାଇଛି ।

କଳାହାଣ୍ଡି, ନୂଅ।ପଡ଼ା, ବଲାଙ୍ଗିର, କୋରାପୁଟ, ମାଲକାନଗିରି ଇତ୍ୟାଦି ଜିଲ୍ଲାରେ ଏହି ଯୋଜନାର ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍ ।

୭. ପୁରୀରେ ଏହି ଯୋଜନା ଦ୍ୱାରା ସର୍ବାଧିକ ୧୬,୨୪୮ପରିବାର ଉପକୃତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ମାଲକାନଗିରି ରେ ୬୫୪, ଝାରସୁଗୁଡ଼ାରେ ୧୬୯, ବଲାଙ୍ଗିରରେ ୧୪୬୩, କଳାହାଣ୍ଡିରେ ୪୬୬, ନୂଅ।ପଡ଼ାରେ ୭୧୫, କୋରାପୁଟରେ ୧୬୫୦ ଓ କନ୍ଧମାଳରେ ୧୩୦୦ ପରିବାର ଉପକୃତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ଏହି ତଥ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ କଥା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ଯୋଜନା ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଏହା ପହଂଚୁ ନାହିଁ ।

ରାଜ୍ୟର ସବୁଠୁ ଗରିବ ଓ ଅବହେଳିତ ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକରେ ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ଯୋଜନାର ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଏତେ କମ୍ ହେବା ପଛରେ କାରଣ କ’ଣ ?

୮.ଦାନ ମାଝୀ ଘଟଣା ଘଟିବାର ଗୋଟିଏ ଦିନ ପରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ମହାପ୍ରୟାଣ ଯୋଜନାର ଶୁଭାରମ୍ଭ କଲେ । ୩୦ଟି ଜିଲ୍ଲା ସଦର ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ଶବ ବୋହିବା ପାଇଁ ମାଗଣା ପରିବହନ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦିଅ।ଯିବ ବୋଲି ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ।

ତେବେ ଏହା କ’ଣ ସତରେ ମାଗଣା ? ମହାପ୍ରୟାଣ ଯୋଜନା ପାଇଁ ଯେଉଁ ଗାଇଡ୍ ଲାଇନ୍ ଜିଲ୍ଳାମାନଙ୍କୁ ଦିଅ।ଯାଇଥିଲା, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟଜନକ, ତେବେ ଆଜିର ଗାଇଡ ଲାଇନ ଏଥିରେ କିଛିଟା ଆଶା ସଂଚାର କରିଛି ।

୯. ସର୍ବନିମ୍ନ ୧୦ କିଲୋମିଟର ଶବ ପରିବହନ ପାଇଁ ମୃତକଙ୍କ ପରିବାରକୁ ୨୦୦ଟଙ୍କା ଓ ତା’ପରେ କିଲୋମିଟର ପିଛା ୮ଟଙ୍କା ପରିବହନ ବାବଦକୁ ଗଣିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ତା’ହେଲେ ଏହି ଯୋଜନା ମାଗଣା ହେଲା କେମିତି ?

ଏହାକୁ ନେଇ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଲା ପରେ ସରକାର ଗରିବ ଓ ବଂଚିତ ଲୋକଙ୍କୁ ଏହା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ତେବେ ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର ଅଧିକାର ଜିଲ୍ଲାର ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କୁ ଦିଅ।ଯାଇଛି । ରାଜ୍ୟର ସାଧାରଣ ଓ ଗରୀବ ଲୋକ ଯିଏ ଡାକ୍ତରଖାନାର ଚପରାସୀକୁ ଡରି ନିଜ ସ୍ତ୍ରୀର ଶବକୁ ବାନ୍ଧିବୁନ୍ଧି ଘରକୁ ଚାଲିଅ।ସନ୍ତି, ସିଏ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କ ପାଖରେ ପହଂଚିବେ କେମିତି ?

୧୦. ଆଜିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ରେ ସରକାରୀ ଡାକ୍ତରଖାନା ଗୁଡିକ ଉପରେ ଅଧିକ ଦାୟିତ୍ଵ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇଛି । ତେବେ ଏଥିଲାଗି ଥାନା, ଡାକ୍ତରଖାନା ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ ର ସମନ୍ଵୟ କେମିତି ରହିବ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଶେଷ କିଛି ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ ।